Ο πειρατής-ναύαρχος Πίρι Ρέις και ο περίφημος χάρτης του – Το πλοίο «Πίρι Ρέις», η σοβαρή ελληνοτουρκική κρίση του 1987 και οι νέες φουρτούνες στο Αιγαίο που προκαλεί το τουρκικό σκάφος
Η… φημολογούμενη έξοδος του τουρκικού ωκεανογραφικού σκάφους «Πίρι Ρέις» στο Αιγαίο έγινε αφορμή για μια ακόμα φορά να τεθούν σε ετοιμότητα οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και να υπάρξει ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Η Τουρκία, τη Δευτέρα 15/9/2025 είχε εκδώσει NAVTEX για θαλάσσιες έρευνες του «Πίρι Ρέις» σε περιοχές του Αιγαίου. Συγκεκριμένα, το πλοίο σύμφωνα με τους Τούρκους θα πραγματοποιούσε έρευνες για δέκα μέρες δυτικά της Λέσβου και νότια της Χίου ως τις ζωτικής σημασίας νησίδες Καλόγεροι (Μικρός και Μεγάλος Καλόγερος) στη μέση του Αιγαίου μεταξύ Χίου και Άνδρου.
Την Τετάρτη 17/9, με αιφνιδιαστική πρωινή εντολή του Αρχηγού ΓΕΕΘΑ Στρατηγού Δημητρίου Χούπη διατάχθηκε η εκτέλεση μεγάλης στρατιωτικής άσκησης. Η άσκηση έγινε σε χερσαίες και θαλάσσιες περιοχές μεταξύ Έβρου και Μεγίστης (Καστελλόριζου).
Την ίδια ημέρα, την Τετάρτη 17/9 συνεδρίασε υπό τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη το Κυβερνητικό Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας. Μέχρι σήμερα, δεν φαίνεται το «Πίρι Ρέις» να εισέρχεται σε «ευαίσθητες» περιοχές του Αιγαίου.
Πώς όμως το συγκεκριμένο σκάφος πήρε το όνομά του; Ποιος ήταν ο Πίρι Ρέις; Πώς η πρόθεση της Άγκυρας να στείλει το «Πίρι Ρέις» στο Αιγαίο τον Μάρτιο του 1987 παραλίγο να οδηγήσει σε πολεμική σύρραξη Ελλάδα και Τουρκία;
Πίρι Ρέις (περ. 1470-1543): Από πειρατής… ναύαρχος
Το «Πίρι Ρέις» πήρε το όνομά του από τον Οθωμανό ναυτικό και χαρτογράφο, Πίρι Ρέις. Υπάρχουν ορισμένοι που αναφέρουν ότι οι γονείς του ήταν Χριστιανοί, κατά πάσα πιθανότητα Έλληνες και μάλιστα από το Αμάρι του Ρεθύμνου. Το δε βαφτιστικό όνομα του Πίρι ήταν Πύρρος.
Δεν υπάρχει όμως τεκμηρίωση γι’ αυτό, αντίθετα με τον διαβόητο πειρατή Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα που ήταν γιος μιας Μυτιληνιάς κι ενός εξισλαμισμένου Έλληνα που υπηρετούσε στους γενίτσαρους. Όπως και να ‘χει, είναι σχεδόν βέβαιο ότι ο Πίρι Ρέις (Piri Reis Ahmet Muhiddin Piri, Ahmet ibn-I el-Hac, Mehmet El Karamani είναι τα ονόματα με τα οποία αναφέρεται ο συγκεκριμένος) γεννήθηκε γύρω στο 1470 σε ένα ψαροχώρι της Καλλίπολης.
Κάποιοι Τούρκοι ιστορικοί αργότερα αναφέρουν ως γενέτειρά του το Καραμάν, στα βάθη της Ανατολίας. Η περιοχή αυτή όμως απείχε τότε τρεις ημέρες με το άλογο από την πλησιέστερη ακτή. Πώς ο μικρός Πίρι θα ήταν τόσο εξοικειωμένος με τη θάλασσα αν είχε γεννηθεί εκεί;
Ο Πίρι Ρέις ήταν ανιψιός του Κεμάλ Ρέις, ενός πειρατή που έγινε διάσημος για τις μαχητικές του ικανότητες σε ναυμαχίες. Ο νεαρός Πίρι Ρέις με πρωτοβουλία του πατέρα του, σαλπάρισε με τον θείο του και από το 1487 ως το 1493 έμαθε τα «μυστικά» της πειρατείας. Σύντομα, ο Κεμάλ και ο Πίρι Ρέις έγιναν γνωστοί στη Μεσόγειο όχι μόνο ως πειρατές, αλλά και ως υπερασπιστές των συμφερόντων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Κάτι ανάλογο γινόταν βέβαια από τους Άγγλους, τους Γάλλους και τους Ισπανούς θαλασσοπόρους της εποχής. Το 1495 ο Βαγιαζήτ Β’ εξέδωσε σουλτανικό φιρμάνι με το οποίο καλούσε τον Κεμάλ Ρέις να συμπράξει με τον οθωμανικό στόλο παίρνοντας τον βαθμό του Ναυάρχου. Ο Κεμάλ Ρέις πήρε μαζί και τον ανιψιό του, Πίρι Ρέις, ο οποίος έλαβε τον ίδιο βαθμό. Από το 1500 ως το 1502, θείος και ανιψιός πέτυχαν σημαντικές νίκες επί των Ενετών.
Στις 14 Δεκεμβρίου 1502 υπογράφτηκε η Συνθήκη της Βενετίας, που ήταν περισσότερο ανακωχή Ενετών και Οθωμανών, καθώς οι τελευταίοι είχαν καταλάβει μεγάλο μέρος από τα παράλια της Αδριατικής και κύκλωσαν τη «Γαληνοτάτη». Με τη Συνθήκη, όλη η Πελοπόννησος, πλην Ναυπλίου και Μονεμβασιάς και η Κρήτη πέρασαν στα χέρια των Οθωμανών.
Το 1511 ήταν μια καθοριστική χρονιά για τον Πίρι Ρέις. Ο θείος του Κεμάλ σκοτώθηκε σε μια ναυμαχία με Ισπανούς όταν μια σφαίρα τον βρήκε στο κεφάλι. Σύμφωνα με άλλη εκδοχή, το πλοίο του Κεμάλ έπεσε σε θαλασσοταραχή και βυθίστηκε. Όπως και να έγινε, ο θείος του ήταν νεκρός.
Ο Πίρι αποφάσισε να αποσυρθεί προσωρινά τουλάχιστον, από τις ναυμαχίες και να ασχοληθεί με εξερευνητικά ταξίδια. Γύρισε όλο τον τότε γνωστό κόσμο. Το 1513 επέστρεψε στην Καλλίπολη και σχεδίασε τον περίφημο «Πορτολάνο» του. Να σημειωθεί ότι πορτολάνος είναι ο ναυτικός χάρτης. Ήταν σχεδιασμένος σε δέρμα γαζέλας, με ορθογώνιο σχήμα και διαστάσεις 60×86. Περιελάμβανε την Πορτογαλία, την Ισπανία, τη δυτική Αφρική, τον Κεντρικό και Νότιο Ατλαντικο, την Καραϊβική, το ανατολικό μισό της Νότιας Αμερικής και το κάτω μέρος της Ανταρκτικής, χωρίς τα στρώματα πάγου που την καλύπτουν.
Ο ίδιος ο Πίρι Ρέις παραδεχόταν ότι επηρεάστηκε πολύ από τους αρχαίους Έλληνες φιλοσόφους, ενώ ο πορτολάνος του στηριζόταν σε χάρτες από την εποχή του Μεγάλου Αλεξάνδρου, μέχρι χάρτες του Κολόμβου και άλλους, που σχεδίασαν Πορτογάλοι θαλασσοπόροι της εποχής του.
Ο Πίρι Ρέις όμως δεν είχε αποσυρθεί από την ενεργό δράση. Άλλωστε είχε ακόμα τον τίτλο του Ναυάρχου. Το 1516 συμμετείχε στην κατάκτηση της Αιγύπτου και το 1522 στην κατάληψη της Ρόδου, που ανήκε ως τότε στους Ιωαννίτες ιππότες.
Το 1526 ο Πίρι Ρέις σχεδίασε το «Kitabi bahriye», το «Βιβλίο της Θάλασσας» το οποίο ήταν ένας λεπτομερής χάρτης της Μεσογείου. Αργότερα στάλθηκε στον Περσικό Κόλπο, όπου θριάμβευσε επί των Πορτογάλων. Κατέλαβε το Κατάρ και το Μπαχρέιν και διέλυσε όλες τις βάσεις που είχαν φτιάξει οι Ίβηρες στην περιοχή.
Το τέλος του Πίρι Ρέις ήταν τραγικό και δεν άρμοζε σε καμία περίπτωση στην προσφορά του στην Αυτοκρατορία. Το 1543 στάλθηκε, σε ηλικία περίπου 75 ετών, στην Αίγυπτο. Ωστόσο σε μια ναυμαχία στα ανοιχτά του βόρειου Περσικού Κόλπου, ηττήθηκε από τους Πορτογάλους. Επέστρεψε στην Αίγυπτο για ανεφοδιασμό. Ο σουλτάνος όμως, αγνοώντας το παρελθόν του διέταξε τον αποκεφαλισμό του. Αυτός έγινε στο Κάιρο το 1543. Παλαιότερες πηγές έκαναν αναφορά για το 1544, ωστόσο από τα ενετικά αρχεία που μελετήθηκαν πρόσφατα προκύπτει ότι ο Πίρι Ρέις αποκεφαλίστηκε το 1543.
Το πλοίο «Πίρι Ρέις»
Το RV K. Piri Reis (πλήρες όνομα Koca Piri Reis) είναι ένα τουρκικό ερευνητικό σκάφος πολλαπλών χρήσεων. Ναυπηγήθηκε στην, τότε, Δυτική Γερμανία το 1987. Ανήκει στο Πανεπιστήμιο Dokuz Eylul της Σμύρνης και υπεύθυνο για τη λειτουργία του είναι το Ινστιτούτο Θαλάσσιων Επιστημών και Τεχνολογίας. Έχει μήκος 36 μέτρα, πλάτος 8,05 μέτρα και βύθισμα 3,4 μέτρα. Η ταχύτητά του σε υπηρεσία είναι 9 κόμβοι (17 Km/h).
Το πλήρωμά του αποτελείται από 10 άτομα ενώ μπορεί να μεταφέρει ως 11 επιστήμονες. Έχει σύγχρονα όργανα και εργαστήριο, για την εκτέλεση εργασιών σε τομείς όπως η ωκεανογραφία, η θαλάσσια βιολογία, η υποθαλάσσια γεωλογία, η σεισμική μηχανική και η γεωφυσική για την εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου. Το «Πίρι Ρέις» και η έξοδός του σε περιοχές του Αιγαίου που η Τουρκία θεωρεί αμφισβητούμενες, το 1987 λίγο έλειψε να οδηγήσουν σε πολεμική σύρραξη Ελλάδα και Τουρκία…
Από το Πρωτόκολλο της Βέρνης (1976) στην κρίση του 1987
Τον Νοέμβριο του 1976, Κωνσταντίνος Καραμανλής και Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ, πρωθυπουργοί Ελλάδας και Τουρκίας τότε, συναποφάσισαν και συνυπέγραψαν το λεγόμενο Πρωτόκολλο της Βέρνης. Αυτό, είχε ισχύ διεθνούς δεσμευτικής -για τα δύο μέρη- συνθήκης και απαγόρευε στις δύο χώρες να πραγματοποιήσουν έρευνες έξω από τα χωρικά τους ύδατα.
Ουσιαστικά, η Ελλάδα υποχωρούσε, δεχόμενη τις αιτιάσεις της τουρκικής πλευράς για τις αμφισβητούμενες περιοχές του Αιγαίου. Το ΓΕΝ εξέδωσε τον Ιανουάριο του 1978 διαταγή σύμφωνα με την οποία απαγόρευε «πάσαν ερευνητική ή γεωτρητική δραστηριότητα» ανατολικά της Θάσου. Ουσιαστικά, αυτή η διαταγή εκδόθηκε για να μην προχωρήσει η καναδική εταιρεία Denison (που είχε διαδεχθεί την Oceanic το 1975) σε έρευνες εκτός των ελληνικών χωρικών υδάτων στο Θρακικό Πέλαγος.
Οι ελληνοτουρκικές συνομιλίες για οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας ναυάγησαν το 1980. Τον Αύγουστο του 1981 η Denison έθεσε θέμα στον Στέφανο Μάνο, τότε υπουργό Ενέργειας, για τη διεξαγωγή ερευνών εκτός των ελληνικών χωρικών υδάτων μετά τις 30/11/1981. Ο Στέφανος Μάνος ζήτησε από το ΥΠΕΘΑ τον Αύγουστο του 1981 να μάθει αν εξέλιπαν οι λόγοι που δεν επέτρεπαν την έρευνα στο Θρακικό Πέλαγος, ανατολικά της Θάσου.
Ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας, Ευάγγελος Αβέρωφ-Τοσίτσας, απάντησε ότι οι λόγοι «ήδη εξέλιπον». Έτσι, στις 24/8/1981 ο Στέφανος Μάνος ενημέρωσε την Denison ότι μπορεί να προβεί σε έρευνες ανοιχτά της Θάσου. Φαίνεται, ότι ο τότε πρωθυπουργός Γεώργιος Ράλλης είχε ενημερώσει τους Καναδούς, να μην προχωρήσουν σε καμία ενέργεια πριν συνεννοηθούν με την κυβέρνηση που θα προκύψει από τις εκλογές της 18/10/1981.
Χρόνια αργότερα, το ΠΑΣΟΚ κατηγόρησε τη ΝΔ, ότι προχώρησε σε αυτή την κίνηση για να αντιμετωπίσει το ίδιο, που ήταν πασιφανές ότι θα κερδίσει στις εκλογές του Οκτωβρίου του 1981. Τελικά, το ΠΑΣΟΚ που έγινε κυβέρνηση, έδωσε άδεια στην Denison να κάνει έρευνες ανατολικά της Θάσου. Αυτές ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 1982 (τελευταίο δεκαήμερο). Η αντίδραση της Τουρκίας ήταν ήπια.
Μέχρι το 1985 όμως δεν δόθηκε άλλη άδεια στην κοινοπραξία, για έρευνες στο Θρακικό Πέλαγος.
Σε συζήτηση στη Βουλή, τον Οκτώβριο του 1985, ο Ανδρέας Παπανδρέου τόνιζε μεν ότι η κυβέρνησή του δεν δεσμεύεται από το Πρωτόκολλο (ή Πρακτικό) της Βέρνης, δεν έδινε όμως άδεια στην Denison για έρευνες στο Θρακικό Πέλαγος. Η Δημόσια Επιχείρηση Πετρελαίου (ΔΕΠ) είχε πλέον το 25% των μετοχών της κοινοπραξίας, αλλά χρειαζόταν το 31% για να επηρεάσει τη λήψη αποφάσεων.
Τον Νοέμβριο του 1985, το υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι δεν υπάρχει πλέον πρόβλημα με τις έρευνες και ζητούσε από τη Denison να του γνωστοποιήσει το πρόγραμμα των νέων δραστηριοτήτων. Η κοινοπραξία ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει έρευνες στη θέση «Μπάμπουρας 1», 8 ν.μ. ανατολικά της Θάσου. Αυτό υπαγορευόταν αποκλειστικά από τα συμφέροντα της κοινοπραξίας.
Η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ ανέβαλε συνεχώς την έκδοση σχετικής άδειας, φοβούμενη τουρκικές αντιδράσεις. Τελικά, ανακοίνωσε ότι μέχρι την 31/3/1987 το αργότερο θα επέτρεπε τη διεξαγωγή ερευνών. Παραμονές της κρίσιμης αυτής ημερομηνίας, συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του 1987, η κυβέρνηση φοβούμενη εκ νέου τη δημιουργία έντασης με την Τουρκία ανακοίνωσε την πρόθεσή της να αγοράσει τα ποσοστά συμμετοχής όλων των ξένων εταιρειών στην κοινοπραξία (εκτός από την Denison, που είχε τον κύριο όγκο των μετοχών, συμμετείχαν η γερμανική Winteshall και οι αμερικανικές Hellenic Oil USA και Whiteshield).
Ο τότε υπουργός Ενέργειας Αναστάσης Πεπονής τόνισε ότι αυτή η κίνηση δεν είχε σχέση με το Πρωτόκολλο της Βέρνης, αλλά με το ότι η Ελλάδα ήθελε αυτή να καθορίζει «το εάν, το πότε, το πού και το πώς» θα ασκούσε τα κυριαρχικά της δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα.
Οι αντιδράσεις που προκλήθηκαν από την ελληνική κίνηση έφεραν στο φως την πρόθεση της κοινοπραξίας να προχωρήσει σε έρευνες εκτός των ελληνικών χωρικών υδάτων. Αυτό σε συνδυασμό με την απουσία του Τούρκου πρωθυπουργού Τουργκούτ Οζάλ που είχε μεταβεί στις Η.Π.Α. για εγχείρηση καρδιάς, την επιθυμία του «βαθέως τουρκικού κράτους να δώσει ένα μάθημα στην «αυθάδη» Ελλάδα και στην ψυχροπολεμική ένταση που υπέβοσκε μεταξύ των δύο χωρών όλα εκείνα τα χρόνια, παραλίγο να οδηγήσουν Ελλάδα και Τουρκία σε ένοπλη σύρραξη.
Δημιουργήθηκαν μια σειρά παρερμηνείες. Συγκεκριμένα, η μεν Τουρκία θεώρησε ότι με την εξαγορά της κοινοπραξίας, η Ελλάδα σκόπευε να κάνει έρευνες πέρα από τα 6 ν. μ., και γι’ αυτό διαμαρτυρήθηκε στις 27/2/1987 για παραβίαση του άρθρου 6 του Πρωτοκόλλου της Βέρνης, η δε Ελλάδα, ότι η Τουρκία εξυπηρετεί ξένα συμφέροντα και επιδιώκει να προωθήσει τις πάγιες επιδιώξεις της στο Αιγαίο. Στην απάντησή της, η χώρα μας τόνισε ότι το Πρωτόκολλο της Βέρνης ήταν ανενεργό.
Σε συνάντηση του τότε υφυπουργού Εξωτερικών Γιάννη Καψή (θεωρούμενου ως «σκληρού») και του συμβούλου του πρέσβη Κώστα Ζέπου με τον Τούρκο πρεσβευτή στην Αθήνα Ναζμί Ακιμάν δεν διαλύθηκαν οι εκατέρωθεν υποψίες.
Σύμφωνα με τον πανεπιστημιακό, βουλευτή και υπουργό της ΝΔ Άγγελο Συρίγο, μέχρι σήμερα δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα αν: α) οι Καψής και Ζέπος έδωσαν σωστό ή λάθος μήνυμα στον Ακιμάν, β) ο Ακιμάν δεν κατάλαβε ή έδωσε συνειδητά λανθασμένες πληροφορίες στην Άγκυρα και γ) αν το «βαθύ κράτος» στην Άγκυρα, λόγω και της απουσίας του Οζάλ, σκόπιμα παρερμήνευσε όσα μετέφερε ο Ακιμάν, για να προκαλέσει θερμό επεισόδιο.
Το «Πίρι Ρέις» και το «Sismik I» στο Αιγαίο
Το «Πίρι Ρέις» στις αρχές Μαρτίου 1987 εντοπίστηκε ανοιχτά της Θάσου συνοδευόμενο από πολεμικά πλοία. Το πρώτο εικοσαήμερο του Μαρτίου 1987, λόγω κακοκαιρίας, το «Πίρι Ρέις» παρέμενε ελλιμενισμένο στην Ίμβρο.
Στις 19 Μαρτίου, το σκάφος βγήκε στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, όπου παρέμεινε και την επόμενη μέρα. Φαίνεται όμως ότι αρκέστηκε σε θαλάσσιες έρευνες που δεν μπορούσαν να επεκταθούν και στην υφαλοκρηπίδα. Το «Πίρι Ρέις» είχε κάνει παλαιότερα επιστημονικές έρευνες, στα διεθνή ύδατα του Αιγαίου, για τη φυσική και τη χημική μόλυνση.
Ενδεικτικά, ο Άγγελος Συρίγος αναφέρει τα εξής: τον Ιούλιο του 1983, ανάμεσα στην Κρήτη και τα Δωδεκάνησα, βόρεια της Κρήτης και νότια της Φαλκονέρας και τον Μάιο του 1985 στα διεθνή ύδατα του Κεντρικού Αιγαίου. Στις 22/7/1986 στο πλαίσιο ανάλογης διαδικασίας παραβίασε τους κανόνες αβλαβούς διέλευσης σε διεθνή ύδατα, κοντά στη Ρόδο. Επίσης, τον Δεκέμβριο του 1986 είχε διεξαγάγει έρευνες για υδρογονάνθρακες κατά μήκος των μικρασιατικών παραλίων στο Αιγαίο.
Στις 23/3/1987 η Τουρκία διαμαρτυρήθηκε στο Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. για παραβίαση από την Ελλάδα του Πρακτικού της Βέρνης, δεν ζήτησε όμως τη σύγκλησή του. Η Ελλάδα απάντησε ότι το Πρωτόκολλο ήταν παρωχημένο και ανενεργό (obsolete and inoperative). Ακολούθησε ένα τριήμερο, που ουσιαστικά αποτελεί την «κρίση του Μαρτίου 1987». Ας δούμε, σε γενικές γραμμές τα γεγονότα του τριημέρου.
Η «κρίση του Μαρτίου 1987»
26/3/1987: Η Τουρκία ανακοίνωσε ότι το γνωστό από την κρίση του 1976 σκάφος «Σισμίκ Ι», θα ξεκινούσε στις 28/3 σε αμφισβητούμενες περιοχές μεταξύ Θάσου και Σαμοθράκης, έρευνες για να «προστατεύσει τα τουρκικά οικονομικά συμφέροντα και δικαιώματα».
Το «Σισμίκ Ι» θα συνοδευόταν από πολεμικά πλοία. Παράλληλα, το τουρκικό κράτος θα χορηγούσε στην κρατική πετρελαϊκή τουρκική εταιρεία ΤΡΑΟ άδεια για έρευνες στο Βόρειο Αιγαίου. Η απόφαση πάρθηκε από το Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας της Τουρκίας, ανώτατο όργανο, στο οποίο τότε είχαν την πλειοψηφία οι στρατιωτικοί.
Μάλιστα, ο εκπρόσωπός του Στρατηγός Εργκεντλάν τόνισε ότι οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις βρίσκονταν σε πλήρη ετοιμότητα και πως οποιαδήποτε ελληνική κίνηση κατά του «Σισμίκ Ι» (επρόκειτο για το γνωστό από το 1976 «Hora») θα εκλαμβανόταν ως πράξη πολέμου. Πάντως, δεν φάνηκε ότι οι Τούρκοι βρίσκονταν σε μεγάλη ετοιμότητα.
27/3/1987: Ο Ανδρέας Παπανδρέου, που το 1976 είχε πει, ίσως σε συνεννόηση με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή, το περίφημο: «Βυθίσατε το Hora», είπε ότι η Ελλάδα ήταν έτοιμη να προστατεύσει τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Όλος ο στόλος μας βγήκε στο Αιγαίο, τα μαχητικά αεροσκάφη προωθήθηκαν στα αεροδρόμια διασποράς, ο Στρατός ήταν σε ετοιμότητα, ενώ έγινε και επιλεκτική επιστράτευση εφέδρων.
Ο Παπανδρέου αναφέρθηκε σε πιθανή διεθνή συνωμοσία Τουρκίας και Η.Π.Α. -ΝΑΤΟ κατά της Ελλάδας. Παράλληλα, ανακοίνωσε ότι θα έκλεινε την αμερικανική βάση στη Νέα Μάκρη. Πάντως δημοσιογράφοι που έσπευσαν εκεί διαπίστωσαν ότι υπήρχαν δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, αλλά η βάση λειτουργούσε κανονικά.
Η κίνηση ματ του Παπανδρέου ήταν η αποστολή του τότε ΥΠΕΞ Κάρολου Παπούλια στη Βουλγαρία, με προσωπικό μήνυμα προς τον πρόεδρο Τεοντόρ Ζίβκοφ.
Το περιεχόμενο του μηνύματος δεν έγινε ποτέ γνωστό. Ο Ζίβκοφ δεν δεσμεύτηκε για τη στάση της χώρας του σε ενδεχόμενη ελληνοτουρκική σύρραξη, διαβεβαίωσε όμως ότι η Ελλάδα δεν έπρεπε να φοβάται για την ασφάλεια των συνόρων της με τη Βουλγαρία. Κάτι παρόμοιο είπε και ο Βούλγαρος ΥΠΕΞ Peter Mladenov, όμως ίσως ποτέ δεν μάθουμε την πλήρη αλήθεια.
Το βέβαιο είναι ότι οι σύμμαχοι θορυβήθηκαν, καθώς οποιαδήποτε λανθασμένη κίνηση θα έφερνε σε σύγκρουση όχι μόνο Ελλάδα και Τουρκία, αλλά και το ΝΑΤΟ με το Σύμφωνο της Βαρσοβίας. Παράλληλα υπήρχε ο φόβος να φύγει η Ελλάδα από το ΝΑΤΟ και το δυτικό στρατόπεδο, διαλύοντας τη ΝΑ πτέρυγα της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Κινητοποιήθηκαν ο τότε Γ.Γ. του ΝΑΤΟ λόρδος Πίτερ Κάρινγκτον και ο Βρετανός ΥΠΕΞ σερ Τζέφρι Χάου, που μίλησαν με τον Οζάλ που επέστρεφε από τις Η.Π.Α. και βρισκόταν στο Λονδίνο.
Το βράδυ της 27/3 ο Οζάλ δήλωσε ότι το «Σισμίκ-Ι» θα έβγαινε στο Αιγαίο για έρευνες σε «διαφιλονικούμενες» περιοχές, μόνο αν η Ελλάδα προχωρούσε σε ανάλογες ενέργειες: «…αν δεν βγουν έξω από τα χωρικά τους ύδατα, τότε δεν θα βγούμε ούτε εμείς… Το ερευνητικό σκάφος και τα πλοία που το συνοδεύουν θα μείνουν εντός των τουρκικών χωρικών υδάτων…».
Η ναυπήγηση του Σισμίκ Ι
Ας δούμε όμως και την ιστορία του «Σισμίκ Ι». Είχε ναυπηγηθεί στη ναζιστική Γερμανία με το όνομα Agir το 1942, το 1949 δόθηκε στη Μ. Βρετανία όπου πήρε το όνομα «Hercules», το 1950-1954 εκτελούσε δρομολόγια στο Γιβραλτάρ, το 1954 αγοράστηκε από τον Τούρκο Denizcilik Bankasi που το μετονόμασε σε «Hora».
Το πλοίο χρησιμοποιήθηκε ως ρυμουλκό στην Κωνσταντινούπολη και τη Σμύρνη, ως το 1968, όπου αξιοποιήθηκε ως στάσιμο πλοηγικό σκάφος. Το 1975 αγοράστηκε από το τουρκικό κράτος και μετατράπηκε σε ερευνητικό σκάφος με τον κατάλληλο εξοπλισμό το 1976. Το 2005 αποσύρθηκε λόγω παλαιότητας και δόθηκε στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης για εκπαιδευτικούς σκοπούς.
Το τέλος της κρίσης
Στις 28/3/1987 το «Σισμίκ Ι» έφυγε από τα Δαρδανέλια με συνοδεία δυο πολεμικών πλοίων. Για τρεις μέρες παρέμεινε σε τουρκικά χωρικά ύδατα. Η Ελλάδα την ίδια μέρα, ζήτησε να αποδεχθεί η Τουρκία επίλυση του ζητήματος της υφαλοκρηπίδας με παραπομπή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης.
Οι ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις επέστρεψαν στις βάσεις τους και μια παρ’ ολίγον ελληνοτουρκική σύρραξη αποφεύχθηκε στο παρά πέντε, με τις δύο πλευρές πάντως, να πανηγυρίζουν και στο τέλος όλοι να είναι νικητές…
Κοινοποιήστε: