Χρόνος και Αξία στον ψηφιακό κόσμο

Η πολιτική οικονομία των ελεύθερων υπηρεσιών όπως είναι οι μουσικές μεταδόσεις, τα τρέιλερ των ταινιών πορνό, οι μεταδόσεις κοινωνικών δικτύων, μετασχηματίζουν την οικονομία των ζωτικών ροών σε ροές πληροφοριών: είναι μια πανταχού παρούσα τηλε-μετάδοση εμπορευμάτων. Η επιρροή των υπηρεσιών αυτών είναι τέτοια, που τελικά μετασχηματίζουν την ιδέα που έχουμε για την ελευθερία: δε θέλουμε να εργαζόμαστε, δε θέλουμε μισθό, οι ενέργειές μας απαιτούν ένα βασικό εισόδημα σε έναν κόσμο που δεν επιθυμούμε να αλλάξουμε. Τα πάντα θα εισέρχονται σαν μεταδόσεις, η μητέρα-καπιταλισμός θα μας θρέψει από τα στήθια της, θα καταχωρούμε ένα like για το αγαπημένο μας γάλα. Πρακτικά όμως, ποτέ δε θα υπάρξει μια παθητική κατάσταση. Μια παγκόσμια αναδιαμόρφωση των ταξικών δομών είναι εν εξελίξει: για όλους τους παθητικούς καταναλωτές υπάρχουν μεταλλωρύχοι και χρηματιστές, άνθρωποι που μετασχηματίζουν τους φυσικούς πόρους σε εμπορεύματα (όπως τους πολύτιμους λίθους για τους υπολογιστές μας) και άνθρωποι που τους διακινούν.

Στο μέλλον, θα είμαστε όλοι «ολοκληρωμένα κυκλώματα» παραγωγών-καταναλωτών στην βιομηχανία της κουλτούρας, δημιουργώντας, αναμειγνύοντας και μετασχηματίζοντας κώδικες περιεχομένων, με την συμβολή προσωπικών δεδομένων και σχολίων. Καθώς τρέχουμε αποχαυνωμένοι στο διάδρομο του γυμναστηρίου, θα αξιολογούμε τις νέες κυκλοφορίες του Netflix αποτυπώνοντας ψηφιακά αλληλεπιδράσεις κουλτούρων και ιστοριών που δεν ανταποκρίνονται με κανένα τρόπο στις προσωπικές μας εμπειρίες. Η πόλη έγινε εργοστάσιο και είμαστε περήφανοι που έχουμε ένα γραφείο. Δε μπορούμε να σταματήσουμε εδώ. Πρέπει να οργανωθούμε σε μονάδες παραγωγής και δυναμικού, ώστε να εκτιμήσουμε τις δυνατότητές μας αντί να ξοδεύουμε μια ατελείωτη νεότητα online, δεχόμενοι πληρωμή σε φρούδες ελπίδες.

Το διαδίκτυο είναι πλέον πλήρως ανεπτυγμένο, η χρηματοδότηση του συνολικού περιεχομένου του έχει ξεκινήσει. Ας χτίσουμε εναλλακτικές εντός του διαδικτύου επιλογές. Με δομές πλέγματος μπορούμε να δημιουργήσουμε τοπικά δίκτυα πληροφοριών που θα επεκταθούν παγκοσμίως σύμφωνα με τις ανάγκες μας – αντίθετα με τη σύγχρονη δομή τους, όπου είναι πιο εύκολο να μιλήσω με ένα μέλος της δυτικής υποκουλτούρας σε ένα άλλο μέρος του πλανήτη παρά στον γείτονα, τον οποίο ποτέ δε θα συναντήσω αφού ποτέ δε θα ανακαλύψω τις ανάγκες που μας συνδέουν. Αυτοί, μένουν στα σπίτια «τους» και εγώ στο «δικό μου» και ποτέ δε θα μιλήσουμε για τις στεγαστικές ανάγκες μας ακόμα και αν είμαστε υποκείμενοι σε κοινές στεγαστικές πολιτικές. Το ίδιο ισχύει για τον μισθό, το φαγητό, την περίθαλψη κ.τ.λ.

Όλο το διαδικτυακό περιεχόμενο θα μετατραπεί σε εργασία μέσα σε ένα δίκτυο αλυσιδωτής δομής (bitcoin). Στις δομές αυτές, η εργασία δεν κερδοφορεί από το δίκτυο των καπιταλιστικών εταιρειών. Η σχέση εργάτη-εμπορεύματος είναι στενή αφού βρίσκεται εγγεγραμμένη «εντός» του εμπορεύματος σε μορφή κώδικα αποτελώντας μοναδικό χαρακτηριστικό του. Το περιεχόμενο αυτό θα αξιολογείται από άλλους χρήστες κηρύσσοντας διαρκώς την αξία χρήσης του, ανάλογα, ας πούμε, με το αν τους βοηθάει ή τους εμπνέει. Το χρήμα πρέπει να εισαχθεί στο παιχνίδι με νέους όρους χωρίς όμως να υπολογίζει ζωές με ισχύ ενός οικουμενικού και βασικού εισοδήματος. Αυτή η ιδέα είναι διεφθαρμένη, δεν υπάρχει μια καθολική προσέγγιση. Οι παγκόσμιες υπο-τάξεις είναι η βάση του συστήματος, πρέπει να είμαστε αλληλέγγυοι προς αυτές και να διερευνήσουμε πως να τους απαλλάξουμε από την μιζέρια που αποτελεί την βάση του σημερινού πλούτου, αντί να υποσχόμαστε χαρτζιλίκια.

Ο μύθος ότι η τέχνη συντηρεί τον σύγχρονο καπιταλισμό με τα δόγματά του όπως είναι η δημιουργικότητα και την αυτοδιαχείρηση δεν είναι αληθινός. Η τέχνη επιβίωσε ως τμήμα της συνειδησιακής δομής του 19ου αιώνα. Η αγάπη, οι επιστημονικές πειθαρχήσεις, οι φυλετικές δομές και οι αντιλήψεις εξωτικισμού, ο ορθολογισμός, τα ποινικά συστήματα και κράτη, η αστυνόμευση, οι αστικές εκτάσεις, αρχιτεκτονικές όπως τα εμπορικά κέντρα, διαδικασίες όπως η χρηματοδότηση, η κερδοσκοπία, όλα αυτά τελειοποιήθηκαν τον 19ο αιώνα υπό τη μορφή ενός ισχυρού μοτέρ παραγωγής-ένταξης στον καπιταλισμό-διακίνησης-παραγωγής. Οι σχετικές κοινωνικές και επιθυμητικές μηχανές μηχανές έχουν βαθιά τις ρίζες τους εκεί.

Έτσι, όταν σήμερα η τέχνη έχει μεγάλη σημασία για τους σύγχρονους τρόπους παραγωγής, όπως άλλωστε και η αγάπη (η οικονομία των like στο facebook, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ερωτικών παιχνιδιών και ζευγαρώματος όπως το tinder και το grindr), αυτό γίνεται επειδή τα σχετικά εμπορεύματα έχουν μεγάλη συναισθηματική δύναμη και είναι δύσκολο να εκτιμηθούν οικονομικά. Ο καπιταλισμός χρειάζεται αυτές τις αβεβαιότητες ώστε να κατέχει μια κερδοσκοπική ώθηση. Εμφανίζονται νέοι δείκτες κέδρους που δεν καταρρέουν και είναι πιο ευκίνητοι. Σε έναν κόσμο που δε θα έχουν εναπομείνει παρά μόνο δύο εκδοτικοί οίκοι, το facebook και το google και όπου τα εγχειρήματα δε θα προωθούνται στην αγορά και βραχυχρόνως θα απορρίπτονται προς «κομποστοποίηση», είναι αναγκαίο να υπάρχουν ειδικές αγορές, κάτι σαν «τοπικούς καλλιεργητές» πληροφορίας. Μια τέτοια αγορά θα έχει σχηματιστεί από τους χρήστες της βασιζόμενη στην τροφή, την υγεία, την στέγαση και όχι από τους μεγαλοκατασκευαστές αγορών που τις χρησιμοποιούν ως εργαλεία για να παίξουν με τους ευλύγιστους δείκτες κέρδους των εμπορευμάτων του υψηλού καπιταλισμού όπως είναι η αγάπη και η τέχνη.

Άλλες πιθανότητες και προσεγγίσεις πρέπει να διερευνηθούν, όπως για παράδειγμα ο τρόπος οργάνωσης των χρηστών (παραγωγών-καταναλωτών) οι οποίοι αντιμετωπίζουν την πιο ισχυρή απειλή: εμπορεύματα που κοστίζουν, πολλές φορές προσφέρονται δωρεάν καθιστώντας αόρατη την εργασία που απαιτήθηκε για την παραγωγή τους. Θα πρέπει να εισάγουμε εκ νέου την έννοια του χρόνου ώστε να μπορούν οι άνθρωποι να τον υπερασπισθούν σύμφωνα με τις δικές τους επιθυμίας και ανάγκες. Νιώθοντας τον πόνο μιας προγραμματισμένης ζωής, το να συμμετέχεις ενεργά στην πηγή της τροφοδοσίας, απαιτεί να υπολογίσεις τις δυνατότητες και να συναρθρωθείς με τους συνανθρώπους σου ώστε, μέσω της νέας αυτής ζωτικής οργάνωσης, να εισέλθουμε εκ νέου στην ροή και να διαρρήξουμε την σημερινή πηγή της. Δε χρειαζόμαστε μια ελεύθερη κουλτούρα, είναι ανάγκη να διαπραγματευτούμε εκ νέου την αξία της εργασίας και να εντοπίσουμε τους τρόπους με τους οποίους υπάρχει κερδοφορία πίσω από φαινομενικά δωρεάν εμπορεύματα.

Αυτή τη στιγμή οι τεχνολογικές εταιρίες κερδοφορούν από τις κοινότητες τύπου open-source (λογισμικά «ανοικτού» τύπου με δυνατότητα μεταβολής του κώδικά τους). Στα επόμενα χρόνια, μόνο αυτοί που μπορούν να ανταποδώσουν θα γνωρίσουν οικονομική επιτυχία (όπως η google, που δε θέλει να εκτοπίσει άλλες εταιρίες τεχνολογίας αλλά να δώσει τη δικιά της μορφή στην βιομηχανία της γνώσης. Το ίδιο ισχύει για το amazon, το οποίο εμπορεύεται βιβλία και άλλους φορείς πληροφορίας όπως τα cloud servers-ενοικιαζόμενα servers). Άλλοι, που εστιάζουν την επιχείρησή τους στα εξαρτήματα, θα έχουν παρομοίως προβλήματα. Τέτοιο παράδειγμα είναι η εταιρεία της apple που ξεκίνησε να κατασκευάζει ανατριχιαστικά εξαρτήματα όπως οπτικούς φακούς, μη αντικαταστάσιμες μπαταρίες, φορητοί υπολογιστές χωρίς υποδοχές αποκλειστικά για ασύρματες ανταλλαγές πληροφοριών και που σε αναγκάζουν να έχεις τις ειδικές εφαρμογές (apps) αντί για τα κοινά λειτουργικά προγράμματα. Πλέον, δεν πρόκειται για εξαρτήματα και λογισμικό αλλά για ένα «μαύρο κουτί» με προϊόντα της Apple. Όσο περισσότερο κλείνονται στα ιδιαίτερα εξαρτήματα και λογισμικά τους τόσο περισσότερο θα χάνουν την εμπιστοσύνη μας.

Στο μέλλον θα έχουμε διακόπτες πάνω σε οτιδήποτε (on/off για την κάμερα, την κεραία, το μικρόφωνο, το gps, το WLAN). Θα έχουμε την υλική βάση σε συνδυασμό με λειτουργικά τα οποία δε βασίζονται στον καταναλωτισμό αλλά σε έναν ρυθμιζόμενο κώδικα. Δε θα εισέλθουμε σε συμβόλαιο με εταιρείες που θα παρέχουν πολυτελείς επιλογές: «υγιεινές», «ασφαλείς», «οικολογικές» και «κοινωνικές» αλλά η συλλογική τεχνολογία θα σχηματιστεί από κοινωνικές οργανώσεις μέσα από τις δικές τους αξίες.

Του LF (ιστορικός τέχνης με έδρα το Βερολίνο)