Όλοι ξέρουμε κάποιον που νομίζει πως είναι πιο έξυπνος από όσο είναι. Αλλά πριν κρίνετε, καλύτερα να ελέγξετε αν δεν ανήκετε στο φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ.
Η θεωρία γι αυτό το φαινόμενο αναπτύχθηκε από τους Ντέιβιντ Ντάνινγκ και Τζάστιν Κρούγκερ στο Πανεπιστήμιο του Κορνέλ. Βρήκαν πως αυτή η γνωστική προκατάληψη εμφανίζεται όταν οι άνθρωποι αδυνατούν να αξιολογήσουν επαρκώς το επίπεδο των ικανοτήτων τους- ή των ανικανοτήτων τους- σε μια δουλειά και θεωρούν ότι είναι πιο ικανοί από ό, τι στην πραγματικότητα.
Η θεωρία είναι επίσης γνωστή ως «Mount Stupid». Σύμφωνα με το λεξικό, Mount Stupid είναι «όταν έχεις αρκετή γνώση για ένα ζήτημα για να μιλήσεις γι αυτό, χωρίς την σοφία να μαζέψεις όλα τα γεγονότα ή να διαβάσεις για το θέμα.»
Ωστόσο, το Φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ έχει μελετηθεί διεξοδικά από ψυχολόγους και δεν είναι κάποια ψεύτικη θεωρία. Τι είναι το Φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ; Αυτή η ψυχολογική προκατάληψη, όπου ένα άτομο πιστεύει ότι είναι πιο έξυπνο και πιο ικανό από ό, τι είναι στην πραγματικότητα, για πρώτη φορά αναγνωρίστηκε από τους Ντάνινγκ και Κρούγκερ στη μελέτη τους το 1999 «Ανικανότητα και Άγνοια: Πως οι δυσκολίες στην αναγνώριση της ανικανότητας κάποιου οδηγούν σε μεγάλες αυτό-αξιολογήσεις».
Στην ουσία, δείχνει πως οι άνθρωποι με χαμηλές ικανότητες δεν έχουν την απαραίτητη κριτική ικανότητα και αυτογνωσία για να αναγνωρίσουν το επίπεδο των ικανοτήτων τους. Αυτό τους οδηγεί στο να έχουν μια ανώτερη άποψη της ικανότητας και τις γνώσεις τους. Με απλά λόγια, αυτό συμβαίνει «όταν οι άνθρωποι είναι πολύ χαζοί για να γνωρίζουν πόσο ανόητοι είναι.»
Πως ο Ντάνινγκ και ο Κρούγκερ εξέτασαν την υπόθεση;
Όταν οι Ντέιβιντ Ντάνινγκ και Τζάστιν Κρούγκερ ανέπτυξαν την θεωρία τους οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε εξετάσεις χιούμορ, λογικής, επιστήμης και γραμματικής. Διαπίστωσαν ότι αυτοί που είχαν τις καλύτερες επιδόσεις υποτιμούσαν την ικανότητά τους. Αντιστρόφως, αυτοί που τα πήγαν χειρότερα πίστευαν πως τα είχαν πάει πολύ καλά. Διαπίστωσαν ότι σε κάθε τομέα όπου εξετάστηκαν, καθώς η γνωστική τους ικανότητα επιδεινώνονταν, το ίδιο έκανε και η ικανότητα του συμμετέχοντος να αξιολογήσει τις ικανότητες του.
Σε ένα συγκεκριμένο πείραμα, ρώτησαν τους συμμετέχοντες αν ήταν εξοικειωμένοι με ορισμένες τεχνολογικές επιστημονικές έννοιες. Το κόλπο ήταν πως κάποιοι όροι ήταν εντελώς φτιαχτοί και ψεύτικοι. Διαπίστωσαν πως, «Ένας καλός αριθμός ισχυρίστηκε ότι ήταν εξοικειωμένος με πραγματικούς όρους όπως η κεντρομόλος δύναμη και το φωτόνιο. Αλλά ενδιαφέρον όμως είναι ότι επίσης ισχυρίστηκαν πως είχαν εξοικείωση με έννοιες που ήταν εντελώς φτιαχτές όπως οι πλάκες της παράλλαξης, το υπερλιπίδιο και η χολαρίνη.»
Τι ανακάλυψαν;
Οι Ντάνινγκ και Κρούγκερ ανακάλυψαν πως η πιο επικίνδυνη κατάσταση είναι όταν οι άνθρωποι έχουν κάποια γνώση για ένα θέμα από όταν δεν ξέρουν τίποτα γι αυτό. Αυτό είναι κάτι που το γνωρίζουμε εδώ και πολλές γενιές. Η φράση «Η ημιμάθεια είναι επικίνδυνο πράγμα» αποδίδεται ευρέως στον Αλεξάντερ Πόουπ που το έγραψε στο «An Essay on Criticism» το 1709. Όπως είπε και ο κωμικογράφος Τζος Μπίλλινγκς: «Δεν είναι αυτό που δεν γνωρίζεις το οποίο σε οδηγεί σε μπελάδες. Είναι αυτό που είσαι σίγουρος πως δεν είναι έτσι.»
Δυστυχώς, δεν υπάρχει εύκολη λύση στο πρόβλημα.
Ο Ντάνινγκ επισήμανε πως «για να αναγνωρίσουν οι αδύνατοι συμμετέχοντες την ανικανότητα τους πρέπει να κατέχουν την εμπειρογνωμοσύνη που τους λείπει.» Οι Ντάνινγκ και Κρούγκερ έδειξαν πως καθώς αρχίζεις να μαθαίνεις περισσότερα για ένα θέμα ή να εξειδικεύεσαι περισσότερο σε κάτι, αρχίζεις να αξιολογείς την ικανότητα σου λιγότερο ευνοϊκά. Γνωρίζεις όλα όσα δεν ξέρεις για ένα θέμα. Πρόκειται για μια εντελώς διαφορετική γνωστική προκατάληψη γνωστή ως «Σύνδρομο του απατεώνα».
Πως το Φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ μπορεί να γίνει επικίνδυνο
Ενώ είναι αρκετά αστείο να βλέπεις κάποιον να γελοιοποιεί τον εαυτό του, το φαινόμενο Ντάνινγκ-Κρούγκερ μπορεί στην πραγματικότητα να γίνει επικίνδυνο. Για παράδειγμα, οι γιατροί έχουν ανακαλύψει πως οι ηλικιωμένοι άνθρωποι αρνούνται να κάνουν ασκήσεις για να ανακουφίσουν τον πόνο, ακόμα και αν αυτή είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδος για την θεραπεία του. Αυτό γίνεται επειδή λανθασμένα πιστεύουν πως η σωματική δυσφορία που νιώθουν μετά την άσκηση είναι σημάδι ότι έκαναν χειρότερη την κατάσταση τους. Σε ένα ακόμα πιο σοβαρό παράδειγμα, μητέρες στην Ινδία μερικές φορές δεν δίνουν νερό στα βρέφη που υποφέρουν από διάρροια επειδή πιστεύουν ότι το πολύ νερό είναι αυτό που την προκαλεί.
Στις οικονομικές καταστάσεις, οι επιπτώσεις της προκατάληψης είναι επίσης σοβαρές. Μελέτες έχουν δείξει πως η οικονομική κρίση του 2008 (Αμερική) προκλήθηκε από χρηματοδότες με υπερβολική αυτοπεποίθηση και καταναλωτές που δεν είχαν τις οικονομικές γνώσεις που νόμιζαν πως είχαν.
Τελικές σκέψεις
Φυσικά, είναι πολύ δύσκολο να ξέρεις πως δεν ξέρεις κάτι. Για παράδειγμα, αν δεν ξέρεις τους κανόνες της γραμματικής, πως θα αντιληφθείς ότι τους έχεις παραβεί; Πιθανώς όλοι έχουμε τομείς τους οποίος νομίζουμε ότι καταλαβαίνουμε περισσότερο από ό, τι στην πραγματικότητα, ή νομίζουμε ότι έχουμε περισσότερες ικανότητες σε κάτι. Αλλά ίσως πρέπει να ελέγξουμε τα δεδομένα μας πριν πούμε την γνώμη μας.
Κοινοποιήστε: