Της Μόδας (Περί σωματικής και ψυχολογικής βίας)

Είναι της μόδας, λένε οι θύτες, να βγαίνουν τα θύματα και να καταγγέλλουν τον βασανιστή τους. Γιατί μέχρι τώρα υφίσταντο την σωματική και ψυχολογική βία σιωπηλά, χωρίς καν να διανοούνται να ομολογήσουν ακόμη και στον εαυτό τους, ότι πράγματι υπήρξαν θύματα. Συχνά όχι μόνο μία φορά, αλλά ξανά και ξανά, κατά συρροή, κατ΄επανάληψη. Γιατί όταν ο θύτης μένει ατιμώρητος, είναι κάτι παραπάνω από σίγουρο ότι θα επαναλάβει τις καταχρηστικές και εγκληματικές πράξεις του.

Ο άρρωστος ναρκισσισμός του μάλιστα, του υπαγορεύει ότι ενεργεί με τρόπο αποδεκτό, ηθικό, δίκαιο, σωφρονιστικό. Δεν διανοείται βέβαια ότι οι πράξεις του είναι αξιόποινες, αντίθετα θα πασχίσει να υποβιβάσει την επιθετικότητά τους, θα κατηγορήσει το θύμα ότι ψεύδεται, θα πέσει από τα σύννεφα και το πιο συχνό, δεν θυμάται, δεν ξέρει τίποτα για τον φόνο. Δεν έφταιγε αυτός, το θύμα ήταν απρόσεχτο και έπεσε επάνω στο μαχαίρι.

Μπορεί κατά τους θύτες, να είναι μόδα το να επαναστατούν τα θύματα. Γιατί θα τους συνέφερε να μην επαναστατήσουν ποτέ και να ανέχονται σιωπηλά και χωρίς αντίδραση την κακοποίησή τους. Γιατί η αντίδραση των θυμάτων, τους στερεί την ικανοποίηση που αντλούν από το βασανισμό ανθρώπων και γιατί τους χαλάει όλο το σκηνικό που έχουν στήσει προκειμένου να δικαιολογηθούν στον εαυτό τους και στους άλλους.

Θέλω να φέρω παραδείγματα αλλά φοβάμαι ότι θα χρωματίσω ιδιότητες ή επαγγέλματα. Ξεκαθαρίζω ότι η κακοποίηση ανθρώπου από άνθρωπο, λεκτικά, σωματικά, συναισθηματικά, οικονομικά, κοινωνικά και με όποιο άλλο τρόπο θέλει να βάλει ο νους σας δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο κάποιων επαγγελμάτων ή κάποιων ανθρώπων. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή εδώ, γιατί κοιτάζοντας το δέντρο, μπορεί να χάσουμε το δάσος.

Η πραγματικότητα είναι, ότι σχεδόν ο καθένας από εμάς όταν βρεθεί σε μια θέση εξουσίας, όσο μικρή και περιορισμένη και αν είναι, μπαίνει στον πειρασμό να ασκήσει εξουσία και να δοκιμάσει τη δύναμή του στους κατώτερούς του. Χρειάζεται παιδεία, καλλιέργεια, αυτογνωσία, πνευματική και ψυχική αυτάρκεια για να αποφύγει να υψώσει τη δύναμή του υποβιβάζοντας τους άλλους. Γιατί αυτό κάνει ο άνθρωπος που κακοποιεί. Ξορκίζει τις ανεπάρκειές του, ταπεινώνοντας, τιμωρώντας και εκδικούμενος τους συνανθρώπους του.

Δεν χρειάζεται να αναφέρω παραδείγματα ο καθένας από εμάς ξέρει πολύ καλά σε ποιες περιπτώσεις αναφέρομαι. Και κυρίως οι γυναίκες. Κάθε γυναίκα ουδεμιάς εξαιρουμένης έχει πέσει θύμα, αν όχι σεξουαλικής κακοποίησης, τουλάχιστον παρενόχλησης και πάνω από μία φορά. Έχει υπάρξει θύμα συναισθηματικής βίας, σωματικής κακοποίησης και κοινωνικών περιορισμών. Χωρίς να θέλω να περιορίσω το πρόβλημα στη γυναικεία κακοποίηση, γεγονός είναι ότι οι γυναίκες πέφτουν πιο συχνά θύματα των ανδρών λόγω της μικρότερης μυϊκής τους δύναμης που τις φέρνει αυτονόητα σε κατώτερη θέση από σωματικής άποψης απέναντι στους άνδρες.

Μπορεί όπως λένε οι θύτες να είναι τώρα η μόδα να καταγγέλλονται από τα θύματά τους, όμως η όποιας μορφής κακοποίηση ανθρώπου από άνθρωπο ήταν και είναι πάντα στη μόδα. Και αν δεν θέλουμε να μιλήσουμε για άλλες εποχές, τουλάχιστον στη σημερινή δεν θα έπρεπε να έχουμε τέτοια κρούσματα. Το ότι υπάρχουν, έχει να κάνει με τις εγγενείς και διαχρονικές αδυναμίες του ανθρώπινου είδους. Και αν δεν μπορούμε να τις εξαλείψουμε, μπορούμε να μιλάμε για αυτές. Είναι και αυτό ένας τρόπος αντίδρασης, είναι ο τρόπος του θύματος να πολεμάει το θύτη.

Δεν θέλω να σταθούμε μόνο στα συγκεκριμένα περιστατικά που βγαίνουν στη δημοσιότητα. Υπάρχει ο φόβος να αποστασιοποιηθούμε, να απομονώσουμε και να περιχαρακώσουμε τα γεγονότα και στο τέλος της ημέρας ο καθένας από εμάς να πει, “ευτυχώς δεν αφορά εμένα”. Και όμως αφορά τον καθένα μας, γιατί ο κακοποιητής μας μπορεί να ζει στο ίδιο σπίτι με εμάς και να μη θέλουμε να το παραδεχτούμε γιατί αν το δεχτούμε ή θα πρέπει να τον αντιμετωπίσουμε και να τον πολεμήσουμε ή θα πρέπει να φύγουμε και δεν είμαστε πάντα έτοιμοι ή πρόθυμοι να το κάνουμε. Ο κακοποιητής μας μπορεί να είναι ο γονιός μας, ο δάσκαλός μας, ο εργοδότης μας, ο φίλος, ο σύντροφός μας. Είτε άνδρες είτε γυναίκες, οι άνθρωποι είμαστε το ίδιο ευάλωτοι στην όποιας μορφής κακοποίηση.

Ας μην αναρωτιόμαστε γιατί στη συγκεκριμένη χρονική συγκυρία βγαίνουν η μία μετά την άλλη γυναίκες και μάλιστα της πρώτης γραμμής, δηλαδή γνωστές και πετυχημένες στον τομέα τους, και αποκαλύπτουν και καταγγέλλουν περιπτώσεις σεξουαλικής, συναισθηματικής, επαγγελματικής κακοποίησης.

Χρειάζεται πολύ θάρρος και μεγάλη γενναιότητα για να κάνει μια γυναίκα κάτι τέτοιο. Πιο συχνά αισθάνεται ένοχη, αβοήθητη, με τη ζωή της γεμάτη φόβο, ανασφάλεια και αβεβαιότητα. Μπορεί να φαίνεται πετυχημένη επαγγελματικά, αλλά η συναισθηματική βλάβη που έχει υποστεί, δεν είναι σε όλους φανερή. Χρειάζεται να βγει από την παγίδα του φόβου, της ενοχής αλλά και της άρνησης πολλές φορές, για να καταφέρει να δώσει όνομα και υπόσταση σε αυτό που της συνέβη και έχει στιγματίσει τη ζωή της ολόκληρη. Και οι γυναίκες αυτές το κατάφεραν. Μόνο σεβασμός τους πρέπει για τη δύναμή και το θάρρος τους να πουν την αλήθεια.

Και ας άργησαν και ας παραγράφηκαν σε πολλές περιπτώσεις τυπικά, τα εις βάρος τους αδικήματα.

Ελισσάβετ Καλερίδου

Το Διαβάσαμε Της Μόδας (Περί σωματικής και ψυχολογικής βίας)