Πως η Κίνα υποβάθμισε το μέλι παγκοσμίως.

Η κατάργηση αυτών των μικροσκοπικών σωματιδίων (γυρεόκοκκων) που βρίσκονται στα άνθη και περνούν στο νέκταρ, καθώς οι μέλισσες το μετατρέπουν σε μέλι, έρχεται σε αντίθεση με τα πρότυπα ποιότητας που έχουν θέσει οι περισσότεροι οργανισμοί τροφίμων στον κόσμο. Και ο FSN και ηΠαγκόσμια Οργάνωση Υγείας αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποδέχονται ότι χωρίς την γύρη δεν υπάρχει κανένας τρόπος να προσδιοριστεί η προέλευση του μελιού και κατά συνέπεια αν προέρχεται από νόμιμες και ασφαλείς πηγές.

Στις ΗΠΑ η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων αναφέρει ότι κάθε μέλι που έχει φιλτραριστεί με αυτόν τον τρόπο και δεν περιέχει ίχνος γύρης, δεν μπορεί να θεωρείται μέλι. Ωστόσο όμως η ίδια δεν ελέγχει το μέλι που διακινείται στην χώρα.

Ο FSN πήρε ξανά δείγματα από διάφορα καταστήματα των ΗΠΑ, αφού σε προηγούμενη έρευνα είχε βρει μέλι το οποίο είχε απαγορευτεί στην Ευρώπη ως μη ασφαλές, λόγω της παρουσίας αντιβιοτικών, βαρέων μετάλλων αλλά και έλλειψης γύρης. Συνολικά, αυτή τη φορά, εξέτασε 60 δείγματα από 10 περιφέρειες της Κολούμπια. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον Vaughn Bryant κορυφαίο μελλισοπαλυνολόγο, ειδικευμένο στον εντοπισμό γύρης στο μέλι, διευθυντή του Παλυνολογικού Ερευνητικού Εργαστηρίου του Πανεπιστημίου του Τέξας. 

Στο 76% των δειγμάτων που πωλούνταν σε παντοπωλεία έχει αφαιρεθεί η γύρη. Τα καταστήματα τα οποία ελέγχθηκαν ήταν τα TOP Food, Giant Eagle, Safeway, QFC, Kroger, Metro Market, Harris Teeter, A&P, Stop & Shop και King Soopers.

Στο 100% των δειγμάτων που πωλούνταν σε καταστήματα υγιεινής διατροφής έχει αφαιρεθεί η γύρη. Τα καταστήματα που ελέγχθηκαν ήταν τα Walgreens, Rite-Aid και CVS Pharmacy.

Στο 77% των δειγμάτων που πωλούνταν από πολυκαταστήματα έχει αφαιρεθεί η γύρη. Αυτά ήταν τα Costco, Sam’s Club, Walmart, Target και H-E-B.

Στο 100% των δειγμάτων που πωλούνταν σε μικρές ατομικές μερίδες έχει αφαιρεθεί η γύρη. Αυτά διατίθονταν στα καταστήματα Smucker, McDonald’s και KFC.
Αντίθετα σε όλα τα δείγματα που προέρχονταν από λαϊκές αγορές απ’ ευθείας από πιστοποιημένους μελισσοκόμους και καταστήματα όπως τα PCC and Trader Joe’s βρέθηκε ότι δεν είχαν υποστεί φιλτράρισμα.

Σύμφωνα με ομοσπονδιακή έρευνα υπό την εποπτεία του USDA τουλάχιστον το 60% του ξένου μελιού που εισάγεται στις ΗΠΑ προορίζεται για τη βιομηχανία τροφίμων, ώστε να χρησιμοποιηθεί σε τρόφιμα που θα προκύψουν έπειτα από ψήσιμο όπως είναι διάφορες σάλτσες και άλλα επεξεργασμένα τρόφιμα. Μερικοί συσκευαστές μελιού στις ΗΠΑ δεν θέλουν να μιλήσουν για το πώς επεξεργάζονται τα εμπορεύματά τους.

Ένας που το έκανε ήταν ο Bob Olney από την Honey Tree Inc. στο Μίσιγκαν ο οποίος πωλεί το μέλι σε ειδική συσκευασία με το Γουίνι το Αρκουδάκι στην αλυσίδα καταστημάτων Walmart. Στις αναλύσεις που του έγιναν βρέθηκε ότι η γύρη είχε αφαιρεθεί από το Γουίνι του… Ο ίδιος ισχυρίστηκε ότι το μέλι του ήρθε από προμηθευτές του στη Μοντάνα, τη Βόρεια Ντακότα και την Αλμπέρτα. Δήλωσε ότι «Το μέλι φιλτράρεται για να αποκτήσει μια κρυστάλλινη υφή την οποία προτιμούν οι αγοραστές στη Βόρεια Αμερική.»

Ο Ernie Groeb πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Groeb Farms Inc. η οποία αυτοαποκαλείται ως η μεγαλύτερη εταιρία τυποποίησης και συσκευασίας μελιού παγκοσμίως, αναφέρει ότι δεν υπάρχει καμία συγκεκριμένη απαίτηση για την περιεκτικότητα σε γύρη, του μελιού που αγοράζουν. Ο Groeb διαθέτει το μέλι στη λιανική αγορά με την επωνυμία Miller’s και ισχυρίζεται ότι είναι 100% αγνό μέλι, εμπιστεύεται τους προμηθευτές του, οι οποίοι το χαρακτηρίζουν ως ακατέργαστο και ότι απλώς η εταιρία του δεν απαιτεί από αυτούς να περιέχει ή όχι γύρη.

Γιατί όμως να αφαιρέσει κάποιος τη γύρη;
Η γύρη συχνά αφαιρείται γιατί συμβάλει στην ταχύτερη κρυστάλλωση του μελιού και γιατί χωρίς αυτήν το μέλι αποκτά μια πιο “κρυστάλλινη” και διαυγή εμφάνιση, που το καθιστά πιο εμπορικό. Και ενώ και σε αυτές τις περιπτώσεις η ποιότητα του μελιού υποβαθμίζεται, σε καμία δεν αφαιρείται εντελώς. Ο μόνος λόγος ο οποίος δικαιολογεί την ολική απουσία γύρης στο μέλι είναι η απόκρυψη της προέλευσης. Ο Mark Jensen, πρόεδρος της Αμερικανικής Ένωσης Παραγωγών Μελιού, δήλωσε ότι«Δεν γνωρίζω κανέναν παραγωγό μελιού που κάνει κάτι τέτοιο. Η ολική απομάκρυνση της γύρης μπορεί να επιτευχθεί μόνο με ειδικά φίλτρα και είναι μια αρκετά κοστοβόρα διαδικασία η οποία υποβαθμίζει και την ποιότητα του μελιού. Για ποιο λόγο να κάνει κάποιος κάτι τέτοιο; Κατά την άποψή μου υπάρχει λόγος να γίνει κάτι τέτοιο μόνο σε μέλια που εισέρχονται στην χώρα από το εξωτερικό. Πιστεύω ότι μέλι Κινεζικής προέλευσης έχει υπερ-φιλτραριστεί και εισέρχεται στη χώρα κατά παράβαση του ομοσπονδιακού νόμου.»

Ο Richard Adee είναι ιδιοκτήτης της Adee Honey Farms η οποία διαθέτει 80.000 κυψέλες, οι οποίες βρίσκονται διασκορπισμένες σε πολλές πολιτείες και παράγει γύρω στους 7.000 τόνους ετησίως, ενώ νοικιάζει και μελίσσια σε γεωργικές επιχειρήσεις ώστε μέσω της επικονίασης να αυξήσουν την παραγωγή. Σε ερώτηση που του έγινε δήλωσε ότι «το μέλι εδώ και χιλιάδες χρόνια είναι γνωστό για τη γεύση και τη θρεπτική αξία του και ουσιαστικά αυτά είναι που αφαιρούνται με το φιλτράρισμα. Υπάρχει μόνο ένας λόγος για να κάνει κάποιος κάτι τέτοιο και αυτό δεν είναι σωστό… Όλοι γνωρίζουμε ότι αυτό γίνεται για να μην μπορεί να γίνει γνωστή η χώρα προέλευσης, αλλά όλοι γνωρίζουμε επίσης ότι σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις προέρχεται απ’ την Κίνα.»

Τι συμβαίνει με το Κινέζικο μέλι;
Το Κινεζικό μέλι είχε ανέκαθεν κακή φήμη στις ΗΠΑ, οι οποίες μάλιστα επέβαλαν περιορισμούς μέσω δασμών και φόρων στις εισαγωγές Κινεζικού μελιού για να σταματήσει η τεράστια εισροή η οποία είχε κατακλύσει την αγορά με πάμφθηνο αλλά υποβαθμισμένο μέλι. Οι ντόπιοι μελισσοκόμοι πήραν ανάσα καθώς γι αυτούς ήταν σχεδόν αδύνατον να ανταγωνιστούν αυτές τις τιμές. Όμως οι Κινέζοι οι οποίοι εκτός των άλλων επιδοτούνται από την κυβέρνησή τους για τις εξαγωγές, για να αποφύγουν τα νέα αυξημένα τιμολόγια ξεκίνησαν αμέσως να διακινούν το μέλι μέσω τρίτων χωρών. Αφού το φίλτραραν ώστε να μην προκύπτει στις αναλύσεις η γεωγραφική προέλευση, άλλαζαν τα έγγραφα των ναυτιλιακών με σκοπό να φαίνεται ότι εισάγεται μέλι από χώρες άνευ δασμών.

Παρ’ όλα αυτά στις ΗΠΑ οι περισσότεροι αγοραστές γνώριζαν για τις Κινεζικές αλχημείες καθώς κάτι τέτοιο ήταν φανερό απ’ το πολύ χαμηλό κόστος. Η FDA (U S Food and Drug Administration) είτε λόγω έλλειψης ενδιαφέροντος είτε πόρων, δεν επιθεωρεί το εισαγόμενο μέλι όπως πρέπει. Πάντως ο οργανισμός είχε δημοσιοποιήσει κατά καιρούς ότι παρατήρησε σε μέλια που εισέρχονταν από την Κίνα υπολειμματικότητα σε χλωραμφενικόλη αλλά και άλλων παράνομων αντιβιοτικών, που χρησιμοποιούνται σε ζώα, τα οποία είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο και μπορεί να οδηγήσουν ακόμα και στον θάνατο. Τις περισσότερες φορές η νοθεία δεν γινόταν αντιληπτή. Κάποιες μόνο φορές η FDA κατάφερε να την εντοπίσει.

Η FDA έχει κάνει ξεκάθαρο στην βιομηχανία μελιού των ΗΠΑ με επιστολή της, ότι μέλι το οποίο έχει υπερ-φιλτραριστεί και του έχει αφαιρεθεί η γύρη δεν θεωρείται μέλι. Έχουν καταστήσει σαφές μέσω της εκπροσώπου τύπου Tamara Ward, ότι «Δεν μπορούμε να σταματήσουμε όλες τις εισαγωγές φιλτραρισμένων μελιών γιατί δεν ελέγχουμε όλα τα μέλια. Εάν εντοπιστεί μέλι το οποίο έχει φιλτραριστεί σαφώς και του αρνούμαστε την είσοδο στη χώρα.»

Μεγάλοι οργανισμοί καθορισμού προτύπων ασφάλειας τροφίμων, όπως ο Codex Alimentarius των Ηνωμένων Εθνών, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων λένε ότι η εσκεμμένη αφαίρεση της γύρης είναι επικίνδυνη διότι καταργεί τη δυνατότητα των καταναλωτών και των αρχών να προσδιορίσουν την χώρα καταγωγής. «Η αφαίρεση της γύρης κάνει τον προσδιορισμό της βοτανικής και γεωγραφικής προέλευσης του μελιού αδύνατη», λέει η οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το μέλι. Το ίδιο ακριβώς μας απάντησε και ο καθηγητής μελισσοκομίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ανδρέας Θρασυβούλου.

Απ’ την άλλη το πρότυπο της επιτροπής Codex για το μέλι, το οποίο καθορίζει τις αρχές για το διεθνές εμπόριο τροφίμων, απεφάνθη ότι «Εκτός από κάποιες ξένες ύλες, όπως είναι το κερί, νεκρές μέλισσες, κομμάτια ξύλου ή πρόπολη απ’ τα πλαίσια, που αφαιρούνται παραδοσιακά απ’ τους μελισσοκόμους με ένα “ελαφρύ” φιλτράρισμα, καμία άλλη ουσία δεν επιτρέπεται να αφαιρεθεί από το μέλι.» Μάλιστα όρισε και το ελάχιστο επιτρεπτό μέγεθος των οπών του φίλτρου, στα 0,2 χιλιοστά, με τα οποία είναι δυνατόν να απομακρυνθούν τα κεριά, μέρη μελισσών και οι υπόλοιπες ξένες ουσίες χωρίς να επηρεάζεται η γύρη που περιέχει το μέλι.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση επανειλημμένα τονίζει ότι πρώτη προτεραιότητα αποτελεί η διευκόλυνση του εμπορίου και όχι η ποιότητα ή η ασφάλεια των καταναλωτών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να κάνει τα στραβά μάτια αρκεί να κινείται το χρήμα… Είναι πλέον αρκετά εύκολο για έναν έμπορο, ο οποίος δεν χρειάζεται να έχει ουδέν μία σχέση με την μελισσοκομία, να εισάγει μέλι από την Κίνα σε εξευτελιστικές τιμές, (των 0,50 λεπτών και του 1 ευρώ το κιλό) του οποίου η γύρη έχει αφαιρεθεί, ή αφαιρείται από τον ίδιο και στη συνέχεια να το αναμίξει με Ελληνικά μέλια στα οποία η γύρη υφίσταται κανονικά. Στις αναλύσεις που θα του γίνουν θα παρατηρηθεί μεν αραιής πυκνότητας γύρη, το μέλι του όμως θα κυκλοφορήσει με τις ευλογίες της ΕΕ και στην χειρότερη περίπτωση θα αναγράφει στην ετικέτα ως προέλευση την ΕΕ.

Αντίστοιχα πάλι όταν ξεκίνησαν να εισέρχονται στην Ευρώπη, μέλια τα οποία είχαν συλλεχθεί από καλλιέργειες γενετικά τροποποιημένων φυτών, όπως για παράδειγμα το Μεξικό και οι Ευρωπαίοι μελισσοκόμοι ζήτησαν να γίνει διάκριση, με ειδική σήμανση στην ετικέτα η οποία να αναφέρει ότι το μέλι εμπεριέχει γενετικά τροποποιημένη γύρη, η ΕΕ αποφάνθηκε ότι έτσι δεν ευνοείται το εμπόριο και ότι αν συμβεί κάτι τέτοιο (να μπει δηλαδή αυτή η σήμανση στο μέλι) οι καταναλωτές δεν θα προτιμήσουν το συγκεκριμένο μέλι, υποστηρίζοντας ουσιαστικά τα συμφέροντα των μεσαζόντων διακινητών.

Ποτέ δεν θα ξέρεις τι μέλι τρως.
Ως καταναλωτές δεν έχετε την δυνατότητα στις περισσότερες περιπτώσεις να γνωρίζετε την προέλευση του μελιού που αγοράζετε. Η πλειοψηφία των δειγμάτων που ανέλυσε ο Bryant δεν περιείχαν ίχνος γύρης, ενώ ήταν επώνυμα συσκευασμένα μέλια και πωλούνταν από μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων. Πολλά από αυτά είχαν ξένη επωνυμία αλλά αρκετά όπως το Safeway και το Wegmans είχαν αμερικάνικη. Το ποιος κάνει την εμφιάλωση αποτελεί μυστήριο. Οι μεγάλες αλυσίδες παντοπωλείων δεν έχουν βοηθήσει καθόλου στον εντοπισμό της προέλευσης των μελιών που πουλούν στα ράφια τους.

Η Jessica Carlson, υπεύθυνη δημοσίων σχέσεων της Target αρνήθηκε να πει αν η εταιρία που εκπροσωπεί ή οι προμηθευτές της προέβησαν στην αφαίρεση της γύρης. Παρόμοιες ήταν οι απαντήσεις και των εκπροσώπων της Safeway, της Walmart και της Giant Eagle. Ένας εκπρόσωπος της φαρμακευτικής Rite Aid Pharmacy, δήλωσε ότι «αν δεν σημειώνεται ότι προέρχεται από την Κίνα, τότε μάλλον προέρχεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες.» Όταν ρωτήθηκε επίμονα να αποκαλύψει την χώρα προέλευσης τότε υποσχέθηκε ότι θα μάθει και θα ενημερώσει. Ούτε η Rite Aid, ούτε η Walgreen ούτε και η CVS έχουν δώσει ακόμα οποιαδήποτε πληροφορία.

Μόνο δύο μικρότερες εταιρίες, οι αλυσίδες καταστημάτων τροφίμων Haggen και τα Metropolitan Market που πουλούσαν μέλι χωρίς ίχνος γυρεόκοκκων δεν ήταν ντροπαλές σχετικά με την προέλευση του μελιού τους. Τα Haggen δήλωσαν ότι αγοράζουν το μέλι από την Golden Heritage και τα Metropolitan Market από την Bee Maid Honey έναν συνεταιρισμό Καναδών μελισσοκόμων.

Γύρη; Ποιος νοιάζεται.
Γιατί θα πρέπει οι καταναλωτές να νοιάζονται για το αν έχει αφαιρεθεί η γύρη απ’ το μέλι τους; «Το αγνό μέλι θεωρείται ότι έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες» λέει η Kathy Egan, διαιτολόγος στο Κολέγιο του Τιμίου Σταυρού στο Γούστερ της Μασαχουσέτης. «Βοηθάει σε παθήσεις του στομάχου, της αναιμίας και σε διάφορες αλλεργίες. Αυτές οι ιδιότητες βρίσκονται μόνο στα μέλια που δεν έχουν υποστεί επεξεργασία.» Μεγάλο μέρος της θρεπτικής αξίας του μελιού βρίσκεται στη γύρη.

Υπάρχει τεράστια ποικιλία μεταξύ των μελιών. Διαφέρουν μεταξύ τους ως προς το χρώμα, το άρωμα, τη γεύση, την ρευστότητα αλλά και την ταχύτητα κρυστάλλωσης. Είναι η φυτική προέλευση αυτή που καθορίζει αυτούς τους παράγοντες. Οι ιστορικοί τροφίμων λένε ότι το 1950 ένα τυπικό παντοπωλείο μπορούσε να προσφέρει τρεις ή τέσσερις διαφορετικές ποικιλίες μελιού. Σήμερα υπάρχουν καταστήματα που διαθέτουν 40 με 50 διαφορετικά είδη.

Ωστόσο, ακόμη και οι πιο προσεκτικοί μελισσοκόμοι μπορούν να κάνουν λάθος σχετικά με τις πληροφορίες που παρέχουν στην ετικέτα τους. Σε 2000 δείγματα, από μελισσοκόμους, συσκευαστές και εισαγωγείς μελιού, που εξέτασε ο Bryant υπήρχαν αρκετά λάθη σχετικά με την φυτική προέλευση. Βρέθηκαν μέλια που ανέγραφαν ότι προέρχονται από φασκόμηλο, άνθη πορτοκαλιάς, φαγόπυρο και οξύδεντρο, αλλά κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιωνόταν από την ανάλυση των γυρεόκοκκων.

Γιατί η FDA δεν κάνει κάτι;
Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά γιατί η FDA έχει αγνοήσει επανειλημμένως τις εκκλήσεις του Κογκρέσου, τους ίδιους τους μελισσοκόμους, αλλά και την βιομηχανία του μελιού γενικότερα. Η Nancy Gentry ιδιοκτήτρια της μικρής μελισσοκομικής επιχείρησης Cross Creek Honey Company, δεν ανησυχεί καθόλου για την ποιότητα του μελιού που πουλάει. «Είναι από δική μου συγκομιδή. Τοποθετώ τα πλαίσια στον μελιτοεξαγωγέα όπου βγαίνει το μέλι με την φυγοκέντριση καθώς περιστρέφονται. Στη συνέχεια καθώς ρέει μέσα από ένα απλό φίλτρο που απομακρύνει τα κεριά και τις νεκρές μέλισσες, το εισάγουμε κατευθείαν στα βαζάκια. Το μέλι μου είναι απ’ ευθείας απ’ την κυψέλη. Αγνό.»

Ο John Ambrose, μελισσοκόμος, καθηγητής και εντομολόγος στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, προσπάθησε να πείσει την FDA ότι ένα ενιαίο εθνικό πρότυπο για το μέλι θααποτρέψει την πώληση νοθευμένου μελιού. Ο οργανισμός του υποσχέθηκε ότι κάτι τέτοιο θα γίνει μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, αλλά τελικά δεν συνέβη ποτέ. Ο ίδιος ακολουθώντας το παράδειγμα της Gentry και αφού είδε ότι ένα εθνικό πρότυπο για το μέλι δεν ήταν δυνατόν να επιτευχθεί,συνέταξε ένα πολιτειακό πρότυπο για το μέλι στην Βόρεια Καρολίνα, το οποίο ήταν πολύ απλό.«Τίποτα δεν μπορεί να προστεθεί ή να αφαιρεθεί από το μέλι.» Αυτός είναι ο βασικός κανόνας. Έτσι αν κάποιος αφαιρέσει την γύρη ή προσθέσει υγρασία λόγω της πρόσμιξης με σιρόπι καλαμποκιού ή ζάχαρης τότε αυτομάτως θεωρείται νοθεία. Ο Ambrose λέει ότι ακόμα και έτσι όμως δεν μπορείς να είσαι 100% σίγουρος, παρά μόνο αν αγοράζεις απ’ ευθείας από έναν έμπιστο μελισσοκόμο.

Ο γερουσιαστής Charles Schumer, είναι ένας από τους τουλάχιστον 20 γερουσιαστές των ΗΠΑ, που έχουν ζητήσει επανειλημμένα από την FDA να ορίσει ένα εθνικό πρότυπο για το τι θεωρείται “αγνό μέλι” και παίρνει συνεχώς την ίδια απάντηση που παίρνει και ο Ambrose από το 1975.

«Θα είναι έτοιμο σύντομα.»

Του Στράτου Σαραντουλάκη – Ορεινό Μέλι.
Τα στοιχεία αντλήθηκαν από τον FSN.