Έθιμο της Β.Ελλάδος ή Σύμβολα του Περσικού Στρατού του Ξέρξη
Του Βασίλη Γιαννογλούδη – Μαθηµατικού – Αντιπροέδρου της ΕΜΕΙΣ
( ∆ηµοσιεύτηκε στην εφηµερίδα Παρατηρητής 26/10/2007)
Στις 29 Μαρτίου 2006 η Εταιρεία Έρευνας και Μελέτης της Ιστορίας των Σερρών (Ε.Μ.Ε.Ι.Σ) διοργάνωσε στην αίθουσα της ΔΕΠΚΑ, εκδήλωση όπου παρουσιάστηκανΒραχογραφίες του Παγγαίου όρους,με ομιλήτρια την κ.Στέλλα Πηλαβάκη, καθηγήτρια εικαστικών στην Β/θμια Εκπ/ση, με Master Arts στην Συγκριτική Τέχνη και Αρχαιολογία του Πανεπιστημίου του Λονδίνου.
Από τις αξιόλογες αυτές βραχογραφίες,δυστυχώς ένα ανεκμετάλλευτο ιστορικό υλικό,μια απλή βραχογραφία (φώτο1 και αναπαράσταση φώτο2) μου κίνησε την περιέργεια να ανακαλύψω ή πιο σωστά να προσπαθήσω να δώσω μια ερμηνεία που να συμβαδίζει με την κοινή λογική.
Δείυε επίσης: Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΓΓΑΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΑΝΑΡΧΑΙΕΣ ΒΡΑΧΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΟΛΟΚΛΗΡΟ ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ ΠΑΡΑΚΑΤΩ:
Ένας πολύ καλός φίλος, ο Γιώργος Βογιατζής, από το Ροδολείβος, που γνώρισε τις βραχογραφίες της περιοχής του, τον ενέπνευσαν για ένα πνευµατικό ταξίδι, καρπός του οποίου ήταν ένα βιβλίο του, µε θέµα: «Οι Βραχογραφίες του Παγγαίου αποκαλύπτουν» και υπότιτλο: «Πως πετούσαν τα πύρινα άρµατα των Ελλήνων Θεών Απόλλωνα και Άρη».
Στο παραπάνω βιβλίο ( απ ’ όπου και η φωτο. 2), στις σελίδες 55, 56 και 57 αναφέρεται στην παραπάνω βραχογραφία γράφοντας στη λεζάντα: « Βραχογραφία Παγγαίου «το Πανπόρι». Αστροναύτες που κρέµονται από τα ιπτάµενα πύρινα άρµατα µε σχοινί κάτω από τα τροµαγµένα µάτια των άγριων ζώων ή παιδιά που πετάνε χαρταετούς.
Φωτο 1 Πανπόρια;
Ρώτησα την κα Πηλαβάκη τι θα µπορούσε να παριστάνει µια τέτοια απεικόνιση και µου απάντησε ότι πιθανά να απεικονίζεται κάποια τελετουργία χωρίς φυσικά να µπορεί να την προσδιορίσει.
Με το ερώτηµα αυτό να παραµένει ανοιχτό και ψάχνοντας για κάποιο λαογραφικό υλικό στις πολύ αξιόλογες εκδόσεις των Σερραικών Χρονικών, στον 14 ο τόµο (Αθήναι 2002), είδα την φωτογραφία 3, του λαογράφου Γ. Αικατερινίδη
και αυτόµατα στο µυαλό µου συνδέθηκε µε την υπόψη βραχογραφία.Στη φωτογραφία απεικονίζονται άνθρωποι της Κοινότητας Ορεινής των Σερρών, σε λιτανεία στο κτηµατολόγιο του χωριού κρατώντας υπερµεγέθη κοντάρια µε το σταυρό στην κορυφή στολισµένο µε λουλούδια.
Φωτο 2
1
Μάλιστα ο κ . Αικατερινίδης γράφει στη σελ . 233:
«Μετά το Πάσχα γυρνάµε τις εικόνες στο µπαίρ ( ύψωµα, λόφος ) µέχρι που βαστάει το σύνορο του χωριού. Το κάνοµε µετά το Πάσχα, την Πέµπτη. Μαζεύεται το χωριό, έρχεται ο παπάς και βγάζουµε τα εικονίσµατα. Πρώτα θα κάµει λειτουργία εδώ. Τα εικονίσµατα κρατούνε τα παιδιά. Έναν καιρό που είχαµε ταχτικό παπά πήγαινε και ο παπάς µαζί. Γίνεται για τα σύνορα, για να τα φυλάει ο Θεός , να µην πέφτει χαλάζι.»
Παρακολούθησα αυτή την ιδιαίτερη θρησκευτική πορεία το 2006, απ ’ όπου και η φωτογραφία 4. Σίγουρα οι ανάγκες των ανθρώπων στα ορεινά µέρη, εδώ και χιλιάδες χρόνια, να µην καταστραφεί το βιός τους από κεραυνούς, χαλάζι κ . α . ακραία καιρικά φαινόµενα, αλλά και σε τελική ανάλυση η ίδια η ζωή τους που εξαρτιόταν απ ’ αυτά, τους υπαγόρευσαν την «λιτανεία» για να εξευµενίσουν τους θεούς και να τους ζητήσουν προστασία και καρποφορία. Έκπληξη µου προξένησε και η δήλωση του προέδρου της Κοινότητας Ορεινής κ. Γάτσιου Αθανάσιου, ότι µέχρι και πριν δεκαπέντε χρόνια κάτοικοι – βοσκοί του ορεινού χωριού περνούσαν την καλοκαιρινή περίοδο
µε τα κοπάδια τους στο Παγγαίο όρος.
Αν η βραχογραφία απεικονίζει ένα τέτοιο περιστατικό τότε έχουµε να κάνουµε µε ένα πανάρχαιο έθιµο που ακόµα τηρείται στο Νοµό µας καθώς και σε ορεινές περιοχές γειτονικών Νοµών
.Όµως µπορεί η βραχογραφία να απεικονίζει στρατιώτες του Περσικού στρατού του Ξέρξη που κρατούν πολεµικά λάβαρα και πιο συγκεκριµένα πιθανά να πρόκειται για λάβαρα – σύµβολα του θεού «ήλιου».
Την παράτολµη αυτή εικασία θα προσπαθήσω, µε τις γνώσεις και τα µέσα που διαθέτω, να την τεκµηριώσω.
Κατ ’ αρχή δε χωρά αµφιβολία ότι η εκστρατεία του Ξέρξη εναντίον της Ελλάδος, το 480 π.χ, ισοδυναµούσε µε έναν σηµερινό παγκόσµιο πόλεµο, τόσο από πλευράς κρατών και λαών του τότε γνωστού αρχαίου κόσµου που έλαβαν µέρος, όσο και για το πλήθος του ανοµοιογενούς περσικού στρατού (ξηράς και ναυτικού) που συγκροτήθηκε από περιοχές που ανήκουν στο µισό της Ασιατικής Ηπείρου και της Αφρικής.
Ο ασύλληπτος για τα δεδοµένα της εποχής όγκος του στρατού, η αλλοπρόσαλλη στρατιωτική εµφάνιση των εθνοτήτων, είναι βέβαιο ότι προκάλεσαν ένα ισχυρό πολιτισµικό σοκ για τους κατοίκους των ορεινών περιοχών της Μακεδονίας – Θράκης από τις οποίες διήλθε ο στρατός του Ξέρξη.
Γι ’ αυτό σε πολλές βραχογραφίες των παραπάνω περιοχών απεικονίζονται βαριά οπλισµένοι ιππείς και καµηλιέρηδες.
2
Σε σχέδιο βραχογραφίας του Παγγαίου (φωτο
Φώτο 5
Επίσης στις φωτογραφίες 6, 7 βραχογραφιών του σπηλαίου Αλιστράτης , παρουσιάζονται ιππείς κατά τη γνώµη µου ανατολικής προέλευσης , από τις περικεφαλαίες – τουρµπάνια στις κεφαλές. Σύµφωνα µε έκθεση που δηµοσιεύτηκε στο περιοδικό του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Βιέννης (Φεβρουάριος του 1978) « Οι ιππείς κρατούν κατά κανόνα τα γκέµια των αλόγων τους στο αριστερό χέρι, συγχρόνως στα αριστερά υπάρχει ένα δόρατο στο σαµάρι. Στο δεξί χέρι φέρουν όπλα κτυπήµατος µε µορφή σπαθιών, σπανίως δε ρόπαλα και τσεκούρια. Άλογα και ιππείς είναι βαριά θωρακισµένοι.» ( Η παραπάνω έκθεση των Karl Mais, Robert Seeman και Νικολάου Συµεωνίδη κατατάσσει τα παραπάνω βραχογραφήµατα στον 5 ο /6 ο αιώνα µ.Χ.).
Φώτο 6
Στην έκθεση, που αναφέρθηκε, περιγράφεται και παράσταση ανθρώπου που οδηγεί ένα ζώο πιθανόν αρκούδα, όπως και έναν άλλο που κρατά ένα ζώο φόρτωσης (
φωτο . 8).Η γνώµη µου είναι ότι δεν πρόκειται για αρκούδα αλλά για τα µεγαλόσωµα ινδικά σκυλιά, τους µολοσσούς, τους οποίους είχαν µαζί τους οι Πέρσες για να προστατεύονται από τις επιθέσεις των λιονταριών.
3
Πιο συγκεκριµένα στοιχεία µας δίνει και πάλι ο Ηρόδοτος, όπου στο βιβλίο Χώρες και Λαοί, περιγράφοντας την «Βαβυλωνία και Βαβυλώνιοι», στην §192 αναφέρει: «Και η σατραπεία (έτσι οι Πέρσες αποκαλούν την γενική διοίκηση ), που αποτελεί αυτή η χώρα, είναι απ ’ όλες τις σατραπείες η πιο προσοδοφόρα, αφού στα ταµεία του Τριαντανταίχµη , …, έµπαινε κάθε µέρα ασήµι µια αρτάβη σωστή, κι είχε αρσενικά άλογα στους ιδιωτικούς του στάβλους οχτακόσια. Κι όσο από ινδικά σκυλιά, τόσο µεγάλο πλήθος απ ’ αυτά συντηρούσε, ώστε τέσσερα κεφαλοχώρια του κάµπου είχαν απαλλαγεί απ ’ τους άλλους φόρους και είχαν επιφορτιστεί µε τον εφοδιασµό τροφής για τα σκυλιά αυτά».
Στο βιβλίο της Β΄ Γυµνασίου, ΟΕ∆Β, έκδοση Γ΄, 2002, απ ’ όπου ελήφθη το παραπάνω κείµενο, αναφέρεται σε σηµείωση ότι: «τα ινδικά σκυλιά της ράτσας «µολοσσός», ήταν περίφηµα. Τα χρησιµοποιούσαν σε κυνήγια λιονταριών».
Σε βραχογραφία του Κρυονερίου Καβάλας υπάρχει ανάµεσα
στις βραχογραφίες και η παράσταση ενός ιδιόµορφου ιππέα που κρατά σχοινιά που στα άκρα τους υπάρχουν µαχαίρια, λεπίδες, πέτρες, βέλη κ . α .(Φωτο.9).
Το µέρος αυτό, βρίσκεται πάνω στην πορεία του Περσικού στρατού και ο ιδιόµορφος (Φώτο 10) εξοπλισµός του ιππέα – καµηλιέρη (;) µπορεί να εξηγηθεί από µια περιγραφή και πάλι του Ηροδότου, στην «Πολύµνια» §85, όπου µιλώντας για τους Σαγάρτιους αναφέρει: «Αυτοί λοιπόν πρόσφεραν δύναµη 8000 ιππέων, αλλά εκτός από τα µικρά µαχαίρια τους, δεν συνηθίζουν να φέρουν ούτε σιδερένια ούτε χάλκιναόπλα.
Αντίθετα χρησιµοποιούν σχοινιά πλεγµένα από δερµάτινες λωρίδες και βασιζόµενοι στην επιδέξια χρησιµοποίηση τους, παίρνουν µέρος στους πολέµους έχοντας αυτά µόνο ως όπλα».
Τέλος σε βραχογραφίες του Παγγαίου υπάρχουν αγκυλωτοί σταυροί , όπως για παράδειγµα το σχέδιο αναπαράστασης τους στη φωτο.11 (από το βιβλίο του Γ . Βογιατζή), που είναι σύµβολα της φυλής των Αρίων και οι οποίοι συµµετείχαν στην εκστρατεία του Ξέρξη, όπως µας βεβαιώνει ο Ηρόδοτος, στην « Πολύµνια » §66. Οπότε είναι πιθανόν η φωτο.1 να απεικονίζει εµπροσθοφυλακή στρατιωτών από την παραπάνω αποστολή, που κρατούν πολεµικά λάβαρα της χώρας προέλευσης τους.
Φυσικά στο χώρο της Β.Ελλάδας υπάρχουν και πολύ παλιότερες βραχογραφίες αλλά έχω την πεποίθηση ότι αρκετές, από τις πολεµικές κατά βάση βραχογραφίες, προέρχονται από την εποχή της Περσικής εκστρατείας του Ξέρξη.
Φώτο 11
Αν τυχόν συµβαίνει αυτό, τότε οι βραχογραφίες του Παγγαίου και της υπόλοιπης περιοχής είναι αρχαία ιστορικά ντοκουµέντα παγκόσµιας εµβέλειας και εύλογη είναι η συστηµατική επιστηµονική µελέτη και αξιοποίηση τους καθώς και η ευθύνη για την προστασία τους είναι τεράστια για τις αρχές και τους πολίτες της Β.Ελλάδος.
4
*H βραχογραφία απεικονίζει ένα πανάρχαιο έθιμο των Παιόνων που κατοικούσαν στην περιοχή και οι οποίοι κατά την διάρκεια θρησκευτικών δρώμενων, περιφέρανε ξόανα με έναν δίσκο στην κορυφή που έφερε ηλιακά σύμβολα.Αυτό μπορούμε να το τεκμηριώσουμε βάση μια γραπτής μαρτυρίας του Μάξιμου του Τύριου που έχουμε εντοπίσει και την παραθέτουμε στην εικόνα παρακάτω.Είναι εκπληκτικό ότι το έθιμο επιβιώνει πανομοιότυπο ακόμη και σήμερα!
Ευχαριστούμε τον κ.Γιαννογλούδη για την παραχώρηση των φωτογραφιών
visaltis.net
ΠΗΓΗΠηγή Πανάρχαιο έθιμο της Β.Ελλάδος σε ΒΡΑΧΟΓΡΑΦΙΑ του ΠΑΓΓΑΙΟΥ!
Κοινοποιήστε: