Οι πελαργοί στην Ελλάδα

Θυμάμαι τους πελαργούς από τα παιδικά μου χρόνια, στο χωριό μου, ένα μεγαλοχώρι της κεντρικής Μακεδονίας. Έρχονταν κάθε χρόνο την άνοιξη, μαζί με τα χελιδόνια, από τη Νότια Αφρική όπου είχαν ξεχειμωνιάσει, για να περάσουν τους θερμούς μήνες του έτους στη χώρα μας και βέβαια να αναπαραχθούν.

Εμβληματικά πουλιά που ξεχώριζαν με το μέγεθός τους, το άνοιγμα των φτερών τους και το φώλιασμα σε ψηλά σημεία. Η ασπρόμαυρη φιγούρα τους με τα ψηλά πορτοκαλί πόδια και το μεγάλο επίσης πορτοκαλί ράμφος, ξεχώριζε από μακριά στα χωράφια ή στις ρηχές υδάτινες συλλογές. Τα ζευγάρια καταλάμβαναν παλιές φωλιές, πάντα ψηλά, σε καμπαναριά, κολώνες ή και μεγάλα ψηλά δέντρα. Ακούγαμε το χαρακτηριστικό τους κροτάλισμα σε μεγάλη απόσταση. Εκεί ζευγάρωναν, γεννούσαν τα αυγά τους και μεγάλωναν τα μικρά τους.

Ήταν όπως και τα άλλα αποδημητικά πουλιά, προάγγελοι της άνοιξης. Αυτό για εμάς σήμαινε, πέρα από κάθε αμφιβολία, το τέλος του χειμώνα, που στα μέρη μας είχε μεγάλη διάρκεια, πολλά χιόνια, και ιδιαίτερα χαμηλές θερμοκρασίες. Η άνοιξη όμως ήταν χαρά Θεού! Η θερμοκρασία ανέβαινε, η ατμόσφαιρα γινόταν διάφανη, το φως δυνατό και διάχυτο, η γη πρασίνιζε και άνθιζε, γεμίζοντας χρώματα και αρώματα. Επιτέλους μπορούσαμε να βγούμε έξω.

Για εμένα, που σαν παιδί είχα μεγάλη περιέργεια και διάθεση να παρατηρώ το κάθε τι, ο οργασμός αυτός της φύσης ήταν μια τεράστια πρόκληση και πού με έχανες πού με έβρισκες, ήμουν συνέχεια έξω, στο ποτάμι, στους αγρούς και στα χέρσα, παρατηρώντας το κάθε τι με την άγνοια και ταυτόχρονα τη δίψα για μάθηση της παιδικής ηλικίας.

Οι πελαργοί, όπως είπα, ήταν μέρος του ανοιξιάτικου τοπίου. Δεν ήξερα όμως, από που έρχονταν και που πήγαιναν όταν δεν ήταν πια εκεί.

Μεγαλώνοντας και διαβάζοντας έμαθα για το τεράστιο ταξίδι που κάνουν, πετώντας σε σμήνη, από την κεντρική Αφρική προς τις χώρες της Ευρώπης και αντίστροφα. Έμαθα ότι προτιμούν τις παλιές φωλιές τους και τον ίδιο σύντροφο.

Πρώτα φθάνουν τα αρσενικά, καταλαμβάνουν μια φωλιά και περιμένουν τα θηλυκά.

Αφού ζευγαρώσουν γεννούν συνήθως 2-3 αυγά, καμιά φορά και περισσότερα, που τα επωάζουν εκ περιτροπής και οι δύο γονείς. Σε ένα μήνα βγαίνουν τα μικρά όπου και πάλι το μεγάλωμα τους αναλαμβάνουν και οι δύο γονείς. Φροντίζουν για την τροφή και το νερό καθώς και την προστασία τους από τους εχθρούς και τις καιρικές συνθήκες. Όταν θα έρθει ο καιρός της μετανάστευσης, τα μικρά είναι έτοιμα για το μεγάλο ταξίδι της επιστροφής.

Οι πελαργοί που είναι επίσης γνωστοί και ως λελέκια, τρέφονται με μικρά ζώα, όπως βατράχια, έντομα, ποντίκια, σαύρες και φίδια.

Είναι πουλιά που ζουν κοντά σε ανθρώπινους οικισμούς, προτιμώντας να φωλιάζουν σε περιοχές με καλλιέργειες,  ρηχές συλλογές νερού και λιβάδια, όπου και βρίσκουν πιο εύκολα την τροφή τους. Παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή των αγροτικών οικοσυστημάτων γιατί συμβάλλουν στη μείωση του πληθυσμού μικρών ζώων και εντόμων. Η ύπαρξη μεγάλων θηρευτών είναι ένδειξη υγείας και ισορροπίας ενός οικοσυστήματος.

Οι πελαργοί εξακολουθούν να έρχονται κάθε άνοιξη στην Ελλάδα. Ενώ παλαιότερα όμως ζούσαν μεγάλοι αριθμοί ζευγαριών στη χώρα μας, ο αριθμός τους σήμερα, έχει μειωθεί πάρα πολύ, λόγω της αποξήρανσης εδαφών και της μεγάλης χρήσης φυτοφαρμάκων. Όπου επεκτείνεται ο άνθρωπος η φύση υποχωρεί.

Τους πελαργούς δεν τους ξανάδα από κοντά, αφού φύγαμε από το χωριό. Στην μεγάλη πόλη δεν φωλιάζουν πελαργοί! Η εικόνα τους όμως, παραμένει αναλλοίωτη στη μνήμη μου, όπως και όλες οι εικόνες από την παιδική μου ηλικία στο χωριό και την επαφή μου με τη φύση.

Ελισσάβετ Καλερίδου – Κτηνίατρος

Το Διαβάσαμε Οι πελαργοί στην Ελλάδα