Το χρονικό της ακραίας σύγκρουσης Ελλάδας – Τουρκίας και τα «ήρεμα νερά»
Από το 2019, όταν ανέλαβε την πρωθυπουργία ο Κυριάκος Μητσοτάκης, οι συναντήσεις του με τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποτέλεσαν βαρόμετρο για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Μέσα σε έξι χρόνια, οι δύο ηγέτες βρέθηκαν αρκετές φορές πρόσωπο με πρόσωπο, άλλοτε σε διεθνή φόρα, άλλοτε σε διμερείς επισκέψεις, με τις συνομιλίες να κινούνται από την ψυχρή τυπικότητα έως τη διακηρυγμένη βούληση για «θετική ατζέντα».
Η πρώτη… αναγνωριστική
Η πρώτη συνάντηση έγινε στη Νέα Υόρκη τον Σεπτέμβριο του 2019, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Η ατζέντα περιλάμβανε το Κυπριακό, το μεταναστευτικό και τις προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς να καταγραφεί ουσιαστικό αποτέλεσμα.
Λίγους μήνες αργότερα, τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους, στο Λονδίνο, οι δύο άνδρες συναντήθηκαν υπό τη βαριά σκιά της συμφωνίας Τουρκίας-Λιβύης, με την ατμόσφαιρα να παραμένει τεταμένη.
Ακραία ένταση και ψυχροπολεμικό κλίμα
Ακολούθησε μεγάλη περίοδος έντασης, με αποκορύφωμα το 2020 με την προσπάθεια εισβολής στον Έβρο και το Όρουτς Ρέις στο Αιγαίο. Εκείνη την περίοδο οι σχέσεις έγιναν σχεδόν πολεμικές.
Μέχρι που το καλοκαίρι του 2021, στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ, όπου έγινε προσπάθεια «σπασίματος του πάγου». Το κλίμα ήταν σαφώς πιο ήπιο, αν και χωρίς συγκεκριμένες δεσμεύσεις.
Η εικόνα βελτιώθηκε ακόμη περισσότερο τον Μάρτιο του 2022 στην Κωνσταντινούπολη, όπου η συνάντηση είχε διάρκεια και αναφορές σε συνεργασίες στον οικονομικό τομέα, εν μέσω της διεθνούς αναταραχής από τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Η Διακήρυξη των Αθηνών που έμεινε στα χαρτιά
Η μεγάλη καμπή ήρθε τον Δεκέμβριο του 2023 στην Αθήνα, με τη σύνοδο του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας. Εκεί υιοθετήθηκε η «Διακήρυξη των Αθηνών», ένα πλαίσιο που σηματοδότησε νέα σελίδα στις διμερείς σχέσεις, με δέσμευση για θετική ατζέντα και συνεργασία σε τομείς χαμηλής πολιτικής. Την άνοιξη του 2024, η επίσκεψη Μητσοτάκη στην Άγκυρα επιβεβαίωσε αυτήν τη στροφή: υπογράφηκαν συμφωνίες για διαχείριση καταστροφών και ενίσχυση επιχειρηματικών δεσμών, ενώ τέθηκε στόχος διπλασιασμού του εμπορικού όγκου. Λίγους μήνες αργότερα, τον Ιούλιο, στην Ουάσιγκτον, οι δύο άνδρες αντάλλαξαν απόψεις στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ, επικυρώνοντας τη συνέχεια του διαλόγου.
Συνολικά, από το 2019 μέχρι σήμερα, ο Μητσοτάκης και ο Ερντογάν συναντήθηκαν τουλάχιστον επτά φορές. Καμία από αυτές δεν έλυσε τα μεγάλα αγκάθια –θαλάσσιες ζώνες, υφαλοκρηπίδα, καθώς και το Κυπριακό που παραμένει ανοικτό.
Οι προηγούμενες συναντήσεις αποτύπωσαν μια σαφή στροφή προς την αποκλιμάκωση και την οικοδόμηση εμπιστοσύνης, όμως η σχέση τους εξακολουθεί να ισορροπεί πάνω σε λεπτή γραμμή: από τη μία η διατήρηση των διαφορών, από την άλλη η αναγνώριση ότι η απευθείας επικοινωνία είναι αναγκαία για να μην επιστρέψει η περιοχή σε νέους κύκλους έντασης.
Tο χρονικό των συναντήσεων Μητσοτάκη – Ερντογάν (2019–2024)
•25 Σεπτεμβρίου 2019 – Νέα Υόρκη – Γενική Συνέλευση ΟΗΕ
Αναγνωριστική συνάντηση· καμία συμφωνία, συζήτηση για Κυπριακό και μεταναστευτικό.
•4 Δεκεμβρίου 2019 – Λονδίνο – Σύνοδος ΝΑΤΟ
Βαρύ κλίμα λόγω μνημονίου Τουρκίας-Λιβύης· επιβεβαιώθηκαν οι διαφορές.
•14 Ιουνίου 2021 Βρυξέλλες – Σύνοδος ΝΑΤΟ
Προσπάθεια αποκλιμάκωσης μετά την ένταση του 2020· θετικό κλίμα, χωρίς δεσμεύσεις.
•13 Μαρτίου 2022 – Κωνσταντινούπολη – Διμερής συνάντηση
Συμφωνία για διατήρηση ανοιχτών διαύλων, στόχος αύξησης εμπορίου.
•7 Δεκεμβρίου 2023 -Αθήνα – Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας
Υιοθέτηση «Διακήρυξης των Αθηνών» για θετική ατζέντα και χαμηλή πολιτική.
•13 Μαΐου 2024 -Άγκυρα -Επίσημη επίσκεψη
Συμφωνίες για πολιτική προστασία, υγεία, επιχειρηματική συνεργασία· στόχος διπλασιασμού εμπορίου.
•10 Ιουλίου 2024- Ουάσιγκτον -Σύνοδος ΝΑΤΟ
Σύντομη επαφή· επιβεβαίωση συνέχισης του διαλόγου.
Κοινοποιήστε: