Το World Café είναι μια εύχρηστη μέθοδος για τη δημιουργία ενός ζωντανού δικτύου συνεργατικού διαλόγου γύρω από ένα θέμα ή ζήτημα που ενδιαφέρει ή απασχολεί μια ομάδα ανθρώπων. Μέσα από καίρια ερωτήματα, οι συμμετέχοντες καλούνται σε μια προσπάθεια δημιουργικής σκέψης και επεξεργασίας των νέων ιδεών, οι οποίες θα προκύψουν από τη συζήτηση. Τα Cafés, που έχουν φιλοξενηθεί σε διάφορους χώρους, έχουν ονομασθεί ποικιλοτρόπως ανάλογα με τους επιδιωκόμενους στόχους π.χ. Δημιουργικά Cafés, Cafés Στρατηγικής, Cafés Ηγεσίας, Κοινοτικά Cafés. Οι συζητήσεις γίνονται με βάση τις αρχές και τη διαδικασία που έχει διαμορφωθεί από το World Café, ένα παγκόσμιο κίνημα για τη στήριξη σημαντικών συζητήσεων που λαμβάνουν χώρα απανταχού της γης σε εταιρικό, κυβερνητικό ή κοινωνικό επίπεδο.
Το World Café βασίζεται στην υπόθεση ότι εμείς οι άνθρωποι…
Το World Café είναι επίσης μια πρωτοποριακή διαδικασία που μας δίνει τη δυνατότητα να επινοήσουμε νέους τρόπους για να κάνουμε μια σημαντική αλλαγή στη ζωή ή στην εργασία μας. Η δύναμη της συζήτησης είναι τόσο ανεπαίσθητη και φυσική, ώστε συχνά την παραβλέπουμε. Για να συνειδητοποιήσουμε τη δύναμη αυτή, ας σκεφτούμε τις διάφορες επιλογές για μάθηση και δράση, οι οποίες προκύπτουν από συζητήσεις που γίνονται μεταξύ συναδέλφων στον ίδιο εργασιακό χώρο. Θα μπορούσαμε άραγε στο εν λόγω παράδειγμα να θεωρήσουμε το σύνολο των συζητήσεων ως ένα μεγάλο δυναμικό Café και κάθε μια ξεχωριστή συζήτηση ως ένα «τραπέζι συνομιλίας» ενταγμένο σε ένα ευρύτερο δίκτυο συλλογικής γνώσης και διαμόρφωσης του μέλλοντός μας; Εφόσον αντιληφθούμε τη δύναμη της συζήτησης ως διαδικασία-κλειδί σε όλες τις πτυχές της ζωής μας, μπορούμε να την αξιοποιήσουμε πιο αποτελεσματικά προς αμοιβαίο όφελος. Τι είναι ουσιώδες για ένα World Café; Στις σελίδες που ακολουθούν περιγράφονται οι κατευθυντήριες γραμμές που διευκολύνουν την εξέλιξη μιας συζήτησης μέσω του διαλόγου και της συμμετοχής. Ακολουθώντας αυτές τις γενικές κατευθύνσεις στην προετοιμασία των συναντήσεων και των συναθροίσεών σας, θα διαπιστώσετε ότι είστε σε θέση να δημιουργήσετε ένα μοναδικό περιβάλλον, ώστε να προκύψουν εκπληκτικά και χρήσιμα αποτελέσματα. Ένα World Café χαρακτηρίζεται πάντοτε από οικειότητα ακόμα κι όταν απαρτίζεται από μεγάλο αριθμό συμμετεχόντων.
Οι Θεμελιώδεις Αρχές
Οι Συζητήσεις
- Ζητήστε από τους καλεσμένους σας να συγκροτήσουν ομάδες συζήτησης τεσσάρων (το πολύ πέντε) ατόμων και να καθίσουν στα τραπέζια του Café. Σε περίπτωση που δεν έχετε στη διάθεσή σας τραπέζια, χρησιμοποιήστε καθίσματα κατάλληλα διευθετημένα.
- Οργανώστε τουλάχιστον τρεις διαδοχικούς γύρους συζητήσεων, διάρκειας το λιγότερο 20 λεπτών ο καθένας.
- Ασχοληθείτε με ερωτήματα ή ζητήματα που έχουν πραγματική σημασία για τη ζωή σας, την εργασία σας ή την κοινότητα.
- Ενθαρρύνετε τους συμμετέχοντες να αυτενεργούν γράφοντας, σχεδιάζοντας και ζωγραφίζοντας ιδέες-κλειδιά στο ειδικό «τραπεζομάντηλο» (ή/και να τις σημειώνουν σε μεγάλες καρτέλες ή ειδικά χαρτόνια στο κέντρο του τραπεζιού).
- Ζητήστε, με την ολοκλήρωση του πρώτου γύρου συζήτησης, να παραμείνει ένα άτομο σε κάθε τραπέζι ως φιλόξενος συνδαιτημόνας (table host) για τον επόμενο γύρο και οι λοιποί ομοτράπεζοι να μετακινηθούν σε ξεχωριστά τραπέζια ως «ταξιδιώτες» ή πρεσβευτές των νοημάτων. Έτσι, οι «ταξιδιώτες» κομίζουν βασικές ιδέες, θέματα και ερωτήσεις στις νέες τους ομάδες, ενώ ο φιλόξενος συνδαιτημόνας παραμένει στη θέση του και υποδέχεται τους νέους «ταξιδιώτες».
- Δώστε τη δυνατότητα στους καλεσμένους να μετακινηθούν σε αρκετούς γύρους συζητήσεων. Οι διάφορες ιδέες, τα ζητήματα και τα επιμέρους θέματα αρχίζουν να συσχετίζονται και να συνδέονται μεταξύ τους. Στο τέλος του δεύτερου ή/και του τρίτου γύρου όλοι οι συμμετέχοντες θα έχουν εμπλουτιστεί με νέες ιδέες και συμπεράσματα από τις προηγηθείσες συνομιλίες. Στον τελευταίο γύρο συζήτησης, οι συμμετέχοντες μπορούν είτε να επιστρέψουν στο αρχικό τους τραπέζι, για να συνθέσουν τις διαπιστώσεις τους, είτε να συνεχίσουν να μετακινούνται σε νέα τραπέζια.
- Αξιοποιήστε το ίδιο ερώτημα για έναν ή περισσότερους γύρους συζήτησης, ή επεξεργαστείτε διαφορετικά ερωτήματα σε κάθε γύρο, προκειμένου να εμβαθύνετε στη διερεύνηση.
- Αφήστε χρόνο για ανταλλαγή απόψεων και ιδεών, μετά από τρεις γύρους συνομιλιών, στο πλαίσιο μιας ανοιχτής συζήτησης στην ολομέλεια. Μέσα από τέτοιες συζητήσεις μπορούν να προσδιοριστούν κοινά μοτίβα, να αναπτυχθεί η συλλογική γνώση και να αναδυθούν οι δυνατότητες για δράση.
Παίξτε! Πειραματιστείτε! Αυτοσχεδιάστε!
- Διασκεδάστε!
- Διευκολύνετε τον εαυτό σας και τους άλλους!
- Παίξτε, σχεδιάστε, ζωγραφίστε!
- Συνεισφέρετε εκφράζοντας τη σκέψη σας!
- Αφουγκραστείτε όλοι μαζί τον παλμό της συζήτησης!
- Εντοπίστε κοινά μοτίβα, σκέψεις και βαθύτερους συσχετισμούς!
- Εκφραστείτε με το νου… και την καρδιά σας!
- Επικεντρωθείτε στα ουσιώδη!
- Ακούστε με προσοχή, για να κατανοήσετε!
- Συσχετίστε και συνδέστε ιδέες!
- Δώστε χρόνο για σκέψη και στοχασμό!
Η Σημασία των Ερωτημάτων του World Café
Τα ερωτήματα που θα χρησιμοποιήσετε παίζουν καθοριστικό ρόλο για την επιτυχία ενός World Café. Οι καλεσμένοι σας μπορούν να διερευνήσουν ένα ή περισσότερα ερωτήματα. Μέσα από διάφορους γύρους συνομιλιών επιδιώκεται προοδευτικά η εξεύρεση λύσεων για το ζήτημα που απασχολεί την ομάδα. Έχετε κατά νου ότι…
Τα εύστοχα ερωτήματα δεν συνεπάγονται κατ’ ανάγκη απαντήσεις που εμπεριέχουν άμεσα βήματα δράσης ή επίλυσης προβλημάτων. Θα πρέπει να παρακινούν τους καλεσμένους σε διερεύνηση και ανακάλυψη παρά σε μια διαδικασία επιχειρηματολογίας και αντιλογίας.
Ένα καλό ερώτημα θα φέρνει διαρκώς στην επιφάνεια νέες ιδέες και δυνατότητες.
Πιθανές ερωτήσεις θα ήταν καλό να συζητηθούν εκ των προτέρων με ορισμένους ανθρώπους-κλειδιά που θα συμμετέχουν στη συνάντηση, προκειμένου να διαπιστώσε- τε αν θα διατηρηθεί αμείωτο το ενδιαφέρον και η ενέργειά τους.
Ένα δυνατό ερώτημα…
- είναι απλό και σαφές
- αποτελεί τροφή για σκέψη
- γεννά ενέργεια
- εστιάζει στην έρευνα
- φέρνει στην επιφάνεια υποσυνείδητες θεωρήσεις
- ανοίγει νέους ορίζοντες
Αναρτήστε τις ιδέες
Οι συμμετέχοντες μπορούν να τοποθετούν σε ένα πίνακα μεγάλα αυτοκόλλητα χαρτιά (postits)
με μια βασική ιδέα αποτυπωμένη στο καθένα, ώστε σε κάποιο διάλειμμα να δίνεται σε
όλους η δυνατότητα μιας ανασκόπησης.
Χωρίστε τις ιδέες ανά κατηγορία
Ομαδοποιήστε τα αυτοκόλλητα σε κατηγορίες με κοινά χαρακτηριστικά, έτσι ώστε οι συναφείς
ιδέες να είναι ευδιάκριτες και αξιοποιήσιμες για το σχεδιασμό των επόμενων βημάτων της
ομάδας.
Η Ατμόσφαιρα του Café Είτε προσκαλείτε μερικές δεκάδες είτε εκατοντάδες άτομα είναι απαραίτητο να δημιουργήσετε ένα περιβάλλον που αποπνέει φιλικότητα και οικειότητα. Όταν φτάσουν οι καλεσμένοι σας, θα πρέπει αμέσως να αντιληφθούν ότι δεν πρόκειται για μια συνηθισμένη συνάντηση…
- Επιλέξτε, αν είναι δυνατό, ένα χώρο με φυσικό φως και εξωτερική θέα, ώστε να δημιουργήσετε μια πιο φιλόξενη ατμόσφαιρα.
- Διαμορφώστε το χώρο, ώστε να μοιάζει με αληθινό Café, με μικρά τραπέζια τεσσάρων ή πέντε ατόμων. Λιγότερα από τέσσερα άτομα ανά τραπέζι ενδέχεται να μην εξασφαλίσουν ικανοποιητική ποικιλία απόψεων, ενώ περισσότερα από πέντε περιορίζουν το βαθμό προσωπικής αλληλεπίδρασης.
- Διευθετήστε τα τραπέζια του Café με ασύμμετρο, τυχαίο τρόπο και όχι σε ευθεία διάταξη. Ένα Café με τραπεζάκια έξω, προσφέρει μια αίσθηση χαλαρότητας και φαίνεται ελκυστικό.
- Τοποθετήστε χρωματιστά τραπεζομάντηλα και ένα μικρό βάζο με λουλούδια σε κάθε τραπέζι. Εάν ο χώρος και οι συνθήκες το επιτρέπουν, προσθέστε ένα κερί σε κάθε τραπέζι. Τοποθετήστε στο χώρο φυτά ή πράσινο.
- Φροντίστε να υπάρχουν τουλάχιστον δύο μεγάλα φύλλα χαρτιού πάνω σε κάθε τραπεζομάντηλο, καθώς και μια κούπα ή ένα ποτήρι με χρωματιστούς μαρκαδόρους. Το χαρτί και οι μαρκαδόροι ενθαρρύνουν τους καλεσμένους σας να σημειώσουν, να ζωγραφίσουν και να συνδέσουν τις ιδέες μεταξύ τους. Με αυτό τον τρόπο οι άνθρωποι θα μπορούν να καταγράψουν άμεσα τις ιδέες που προκύπτουν από τη συζήτηση.
- Βάλτε ένα ακόμα τραπέζι στο μπροστινό μέρος του χώρου για το υλικό του οικοδεσπότη και όποιου άλλου ατόμου κάνει κάποια παρουσίαση.
- Εξετάστε το ενδεχόμενο να τοποθετήσετε έργα τέχνης ή αφίσες στους τοίχους (κάτι απλό όπως π.χ. φύλλα χαρτιού σεμιναρίων με αποφθέγματα) και βάλτε μουσική την ώρα που θα υποδέχεστε τους καλεσμένους σας.
- Προσφέρετε ποτά και σνακ για να τιμήσετε τις παραδόσεις της κοινότητας και της φιλοξενίας. Ένα Café δεν είναι πλήρες χωρίς εδέσματα και αναψυκτικά και φυσικά δεν νοείται Café χωρίς καφέ! Απαραίτητα Εφόδια
- Μικρά στρογγυλά τραπέζια διαμέτρου 92 – 106 εκατοστών είναι ιδανικά, αλλά και μικρότερα τραπέζια θα είναι εξίσου λειτουργικά. Αρκετές καρέκλες για όλους τους συμμετέχοντες και τους παρουσιαστές.
- Πολύχρωμα τραπεζομάντηλα.
- Φύλλα παρουσιάσεων (flip charts) ή ατομικά τραπεζομάντηλα (sous-plats) για τα τραπέζια του Café.
- Χρωματιστοί μαρκαδόροι με βάση το νερό (ώστε να μη στάζουν). Για καλύτερη αναγνωσιμότητα χρησιμοποιείστε σκούρα χρώματα όπως πράσινο, μαύρο, μπλέ και πορφυρό. Βάλτε και ένα ή δύο φωτεινά χρώματα στην κούπα (κόκκινο, ανοιχτό πράσινο, γαλάζιο ή πορτοκαλί) για να δώσετε έμφαση.
- Σε κάθε τραπέζι τοποθετήστε ένα βάζο με λουλούδια και μια κούπα ή ένα ποτήρι για τους μαρκαδόρους.
- Ένα πλαϊνό τραπέζι για αναψυκτικά και σνακ.
- Ταπετσαρία διαστάσεων 160 εκ x 120 εκ ή χαρτί παρουσιάσεων για την οπτικοποίηση της συλλογικής γνώσης, καθώς και κολλητική ταινία για την ανάρτηση.
- Επίπεδη επιφάνεια σε τοίχο (διαστάσεων 1m x 3m) ή δύο λευκούς πίνακες με ροδάκια (διαστάσεων 1m x 1,5m ο καθένας).
- Πρόσθετο χώρο στους τοίχους (ή τα παράθυρα) για την ανάρτηση των αποτελεσμάτων του συλλογικού έργου ή/και των επιμέρους ιδεών και διαπιστώσεων από κάθε τραπέζι. Προαιρετικά εφόδια ανάλογα με τον αριθμό των συμμετεχόντων και το σκοπό
- Προβολέας διαφανειών και οθόνη.
- Σύστημα ήχου και κατάλληλη μουσική υπόκρουση.
- Ασύρματα μικρόφωνα πέτου (για τους οικοδεσπότες) και ασύρματα μικρόφωνα χειρός (για τη συζήτηση στην ολομέλεια).
- Τρίποδα και φύλλα χαρτιού σεμιναρίων (flip charts).
- Είδη χαρτοπωλείου όπως συρραπτικό, συνδετήρες, λαστιχάκια, μαρκαδόροι, ταινία κάλυψης, στυλό, πινέζες και μολύβια, χρωματιστά χαρτιά διαστάσεων 10 εκ x 15 εκ ή 12 εκ x 20 εκ (για προσωπικές σημειώσεις), αυτοκόλλητα χαρτιά σημειώσεων (post-its) διαστάσεων 10 εκ x 15 εκ σε φωτεινά χρώματα για την ανάρτηση ιδεών. Χρησιμοποιήστε τη φαντασία σας! Γίνετε Δημιουργικοί!
Ο Ρόλος του Οικοδεσπότη
Σε συνεργασία με την ομάδα σχεδιασμού καθορίζετε το σκοπό του Café και αποφασίζετε ποιους θα καλέσετε στη συνάντηση.
- Ονομάστε το Café ανάλογα με το σκοπό του, π.χ. Café Ηγεσίας, Café Γνώσης, Café Στρατηγικής, Café Ανακάλυψης, κ.λπ.
- Συμβάλετε στη διαμόρφωση της πρόσκλησης.
- Συνεργαστείτε, προκειμένου να δημιουργήσετε ένα άνετο και φιλικό περιβάλλον στο Café.
- Καλωσορίστε τους συμμετέχοντες καθώς προσέρχονται.
- Εξηγήστε το σκοπό της συνάντησης.
- Θέστε το ερώτημα ή το θέμα κάθε γύρου συνομιλίας και βεβαιωθείτε ότι είναι ορατό απ’ όλους κάνοντας χρήση προβολέα, χαρτοπίνακα ή με κάρτες σε κάθε τραπέζι.
- Εξηγήστε τις κατευθυντήριες γραμμές και τον κώδικα συμπεριφοράς του Café και αναρτήστε σε εμφανή σημεία το σχετικό υλικό.
- Εξηγήστε τη διαδικασία του Café και το ρόλο του φιλόξενου συνδαιτημόνα.
- Στη διάρκεια της συζήτησης, να μετακινείστε ανάμεσα στα τραπέζια.
- Ενθαρρύνετε τη συμμετοχή όλων.
- Υπενθυμίζετε στους συμμετέχοντες να σημειώνουν τις βασικές ιδέες, να σχεδιάζουν, να ζωγραφίζουν.
- Ενημερώστε ευγενικά τους συμμετέχοντες όταν έλθει η ώρα για αλλαγή τραπεζιού και έναρξη νέου κύκλου συζήτησης.
- Βεβαιωθείτε ότι οι βασικές διαπιστώσεις οπτικοποιούνται ή ότι συγκεντρώνονται και αναρτώνται, εφόσον αυτό είναι εφικτό.
- Προσαρμόστε με δημιουργικό τρόπο τις επτά αρχές σχεδιασμού ή τις κατευθυντήριες γραμμές του Café στις ιδιαίτερες ανάγκες της συνάντησης που διοργανώνετε.
Επισημαίνεται ότι…
- Οι άνθρωποι έχουν την τάση να συμπεριφέρονται με συγκεκριμένο τρόπο, όταν είναι συντονιστές ή όταν συντονίζονται από άλλους. Εν προκειμένω, ένας κίνδυνος που ελλοχεύει (για την επιτυχία του Café) μπορεί να προέλθει από φιλόξενους συνδαιτημόνες με μικρή εμπειρία, ιδίως όταν αυτοί παίρνουν το ρόλο τους πιο σοβαρά απ’ ότι χρειάζεται.
- Στο World Café δεν υπάρχουν συντονιστές. Καθένας στα τραπέζια έχει ευθύνη για τη διατήρηση φιλόξενου κλίματος μεταξύ των ομοτράπεζων. Γι’ αυτόν, αλλά και για διάφορους άλλους λόγους, μπορείτε να μην έχετε φιλόξενους συνδαιτημόνες στο World Café που θα οργανώσετε.
- Η επιλογή του φιλόξενου συνδαιτημόνα που θα υποδεχθεί τους νέους «ταξιδιώτες» γίνεται πάντα στο τέλος κάθε γύρου – όχι στην αρχή. Δεν πρέπει το ίδιο άτομο να είναι φιλόξενος συνδαιτημόνας για περισσότερο από ένα γύρο.
ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ: Αλέξανδρος Πανταζίδης, pantazidis.alexandros@gmail.com ΜΟΡΦΟΠΟΙΗΣΗ ΑΡΧΕΙΟΥ: Δημήτρης Παλαφούτας, palafdim@yahoo.com
Για περαιτέρω λεπτομερείς πληροφορίες με περιγραφές από τις ανά τον κόσμο συζητήσεις, πρόσθετες συμβουλές διοργάνωσης, υποστηρικτικά άρθρα και συνδέσμους από αντίστοιχες πρωτοβουλίες, παρακαλούμε επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: http://www.theworldcafe.com.
Κοινοποιήστε: