Η εκτίμηση ότι ο Μέγας Αλέξανδρος δεν έχτισε την πόλη της Αλεξάνδρειας από το «μηδέν», δεν είναι καινούργια
Η ανακάλυψη ενός αγάλματος χαλαζία σε σχήμα σφίγγας, με χαραγμένο το όνομα της στέψης του βασιλιά Ραμσή Β’, από το λιμάνι Αμπού Κιρ στην Αλεξάνδρεια πριν από μερικές ημέρες, έφερε στο «φως» νέα ιστορικά στοιχεία που υποστηρίζουν τον ισχυρισμό που έκαναν Γάλλοι γεωαρχαιολόγοι πριν από περίπου 19 χρόνια, ότι η πόλη της Αλεξάνδρειας προϋπήρχε της άφιξης του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Αίγυπτο.
Η γεωαρχαιολογία χρησιμοποιεί τεχνικές και μεθόδους της γεωεπιστημονικής επιστήμης (όπως η μελέτη εδαφών, ιζημάτων και αρχαίων κλιμάτων) για να κατανοήσει τις ανθρώπινες θέσεις, τα ίχνη και τη σχέση τους με το φυσικό περιβάλλον σε όλη την ιστορία.
Οι ερευνητές Αλέν Βερόν, Κριστόφ Μοράνζ και Νικ Μάρνιερ από το Πανεπιστήμιο Aix – Marseille της Γαλλίας χρησιμοποίησαν ένα από αυτά τα εργαλεία, την ιζηματολογία, προκειμένου να αποδείξουν την παρουσία ανθρώπινης δραστηριότητας στην Αλεξάνδρεια πριν από την άφιξη του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Δημοσίευσαν τα ευρήματα το 2006 στο περιοδικό Geophysical Research Letters.
Η ιδέα ότι ο Μέγας Αλέξανδρος δεν ίδρυσε την πόλη της Αλεξάνδρειας από το «μηδέν», δεν είναι καινούργια.
Ιστορικοί όπως ο Πλούταρχος και ο Αρριανός έχουν ήδη αναφερθεί σε αυτό το γεγονός. Ανέφεραν ότι όταν ο Μέγας Αλέξανδρος έφτασε στις ακτές της Αιγύπτου τον χειμώνα του 331 π.Χ., επέλεξε μία τοποθεσία κοντά σε ένα αρχαίο χωριό που ονομαζόταν Ρακωτίς και αποφάσισε να ιδρύσει εκεί την πόλη της Αλεξάνδρειας. Ωστόσο, δεν υπήρχαν φυσικά στοιχεία που να υποστηρίζουν αυτόν τον ισχυρισμό.
Το όνομα στέψης του βασιλιά Ραμσή Β’, χαραγμένο στο άγαλμα που ανακτήθηκε από το λιμάνι του Αμπού Κιρ στην Αλεξάνδρεια (Αιγυπτιακό Υπουργείο Τουρισμού και Αρχαιοτήτων)
Οι ερευνητές παρουσίασαν αυτά τα στοιχεία από τα ιζήματα του πυθμένα του Κόλπου της Αλεξάνδρειας χρησιμοποιώντας γεωχημική ανάλυση.
Η ιδέα τους ήταν ότι οιαδήποτε ανθρώπινη δραστηριότητα (όπως η βιομηχανία ή η τήξη μετάλλων) αφήνει πίσω της μόλυνση από μόλυβδο, και έτσι η εύρεση υψηλών επιπέδων μολύβδου σε ορισμένα ιζηματογενή στρώματα σήμαινε ότι υπήρχε σημαντική ανθρώπινη δραστηριότητα που αποδείκνυε ότι ο Αλέξανδρος δεν ίδρυσε την πόλη από την αρχή, κάτι που έκανε.
Τα αποτελέσματα αυτής της μελέτης έδειξαν ότι ιζήματα που χρονολογούνται από το Παλαιό Βασίλειο (περίπου 2500 – 2300 π.Χ.) είχαν σημαντικά αυξημένα επίπεδα μολύβδου, με τον συντελεστή εμπλουτισμού να φτάνει περίπου το 5,3, με συγκέντρωση που υπερβαίνει τα 6 μέρη ανά εκατομμύριο, σε σύγκριση με την κανονική συγκέντρωση των 2 έως 3 μερών ανά εκατομμύριο. Αυτό αντανακλά την έναρξη της πρώιμης ανθρώπινης και βιομηχανικής δραστηριότητας στην περιοχή.
Ο συντελεστής εμπλουτισμού είναι ένα μέτρο που χρησιμοποιείται από τους επιστήμονες για να προσδιορίσουν εάν η συγκέντρωση ενός συγκεκριμένου στοιχείου (όπως ο μόλυβδος, ο χαλκός ή ο ψευδάργυρος) στο έδαφος ή τα ιζήματα οφείλεται σε φυσικές πηγές ή σε ανθρώπινη δραστηριότητα (βιομηχανική ή ορυκτή ρύπανση).
Υπολογίζεται συγκρίνοντας τη συγκέντρωση του στοιχείου (όπως ο μόλυβδος) σε ένα δείγμα με τη φυσική του συγκέντρωση. Αν το στοιχείο στο δείγμα είναι σημαντικά υψηλότερο από το φυσικό επίπεδο, αυτό σημαίνει ότι η ανθρώπινη δραστηριότητα έπαιξε ρόλο στην αύξησή του.
Οι συγκεντρώσεις αυτού του στοιχείου αυξήθηκαν κατά την περίοδο των Ραμεσίδων του Νέου Βασιλείου της Αιγύπτου (περίπου 1000 – 800 π.Χ.), με τους συντελεστές εμπλουτισμού μολύβδου να φτάνουν σε επίπεδα μεταξύ 6 και 7, σε συγκέντρωση περίπου 20 μερών ανά εκατομμύριο. Αυτό συμφωνεί πλήρως με την ευημερία της βασιλείας του Ραμσή Β’ και των διαδόχων του, καθώς και με τη σχετική ναυτιλιακή και βιομηχανική δραστηριότητα στην περιοχή της Αλεξάνδρειας.
Μετά το 331 π.Χ., την ημερομηνία που συνδέεται με τον Μέγα Αλέξανδρο ως ιδρυτή της Αλεξάνδρειας, τα επίπεδα μολύβδου αυξήθηκαν δραματικά, από 2 – 6 μέρη ανά εκατομμύριο πριν από την ίδρυση σε περισσότερα από 200 μέρη ανά εκατομμύριο αμέσως μετά, πριν φτάσουν σε επίπεδα ρεκόρ σχεδόν 600 μερών ανά εκατομμύριο κατά τη Ρωμαϊκή εποχή (100 – 300 μ.Χ.), μεταξύ των υψηλότερων τιμών που έχουν καταγραφεί σε λιμάνια του αρχαίου κόσμου.
Ο Τζαμάλ Αλ – Ασέμπι, μεταδιδακτορικός ερευνητής αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο, ανέφερε στο Al Jazeera ότι «πριν από τον Μέγα Αλέξανδρο, η Αλεξάνδρεια μπορεί να μην ήταν η μεγάλη πόλη που γνωρίζουμε σήμερα, αλλά πιθανότατα ήταν ένα χωριό ή ένα μικρό παράκτιο κέντρο με αρχαίες φαραωνικές ρίζες.
Φαίνεται ότι ο ρόλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου ήταν να ανασχεδιάσει, να επεκτείνει και να αστικοποιήσει αυτήν την τοποθεσία, πριν αργότερα πάρει το όνομά του, καθιστώντας την Αλεξάνδρεια μία από τις μεγαλύτερες πόλεις της Μεσογείου».
«Η ανακάλυψη που αποδίδεται στον Ραμσή Β’ δεν είναι μεμονωμένη, αλλά μάλλον ευθυγραμμίζεται πλήρως με τα γεωαρχαιολογικά και γεωχημικά στοιχεία που επιβεβαιώνουν ότι η Αλεξάνδρεια αναδύθηκε πάνω σε μία παλαιότερη αιγυπτιακή κληρονομιά».
Ο ιστορικός και αιγυπτιολόγος, Μπάσαμ Ελ – Σαμάα, θεώρησε την πρόσφατη ανακάλυψη του υπουργείου Αρχαιοτήτων στο λιμάνι Αμπού Κιρ ως περαιτέρω φυσική απόδειξη που προστίθεται στα γεωχημικά στοιχεία.
Όπως τόνισε, «η εποχή του Ραμσή Β’ ήταν γνωστή ως περίοδος βιομηχανικής και ανθρώπινης δραστηριότητας. Επομένως, η ανακάλυψη ενός αγάλματος χαλαζία με χαραγμένο το όνομα της στέψης του βασιλιά Ραμσή Β’ στο λιμάνι Αμπού Κιρ υποστηρίζει το συμπέρασμα της μελέτης του Αλέν Βερόν και των συναδέλφων του, ότι ο Αλέξανδρος δεν δημιούργησε την πόλη της Αλεξάνδρειας πάνω σε ένα κενό μέρος».
Ο ερευνητής Αλέν Βερόν επεσήμανε ότι η τελευταία ανακάλυψη «συνδέεται σαφώς με την προηγούμενη έρευνα που είχε κάνει», σημειώνοντας ότι τα χημικά και περιβαλλοντικά δεδομένα που έλαβε συνάδουν με την ιδέα της ανθρώπινης εγκατάστασης στην περιοχή που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα π.Χ.
Ο Βερόν εξήγησε ότι η ενίσχυση αυτής της υπόθεσης απαιτεί τη λήψη νέων δειγμάτων ιζημάτων με υψηλότερη χρονολογική ανάλυση, τα οποία μπορούν να συνδυαστούν με ανεξάρτητα χημικά και περιβαλλοντικά δεδομένα. Ακόμη, σημείωσε ότι η λίμνη Μάριουτ αποτελεί μία πολλά υποσχόμενη τοποθεσία για τέτοιες έρευνες, δεδομένης της ικανότητας να διατηρεί πιο καθαρά και λεπτομερή ιζήματα.
Όσον αφορά την πιθανότητα σύγκρισης των ιζηματογενών στρωμάτων που υποβλήθηκαν σε χημική ανάλυση με τα στρώματα στην πρόσφατα ανακαλυφθείσα τοποθεσία, ο Βερόν τόνισε ότι αυτό είναι δυνατό υπό την προϋπόθεση ότι η περιοχή των ιζηματογενών αποθέσεων είναι παχύτερη, δίνοντας στους επιστήμονες μία σαφέστερη ευκαιρία να κατανοήσουν την περιβαλλοντική και ανθρώπινη ιστορία της περιοχής.
Σε σχέση με τα μελλοντικά βήματα, ο Βερόν εξέφρασε ενθουσιασμό για τη διεξαγωγή νέας έρευνας σε ιζηματογενή δείγματα κοντά στην Αλεξάνδρεια.
Σημείωσε, μάλιστα, ότι η ομάδα του δημοσίευσε πρόσφατα τέσσερις μελέτες για το Οροπέδιο της Γκίζας, καταδεικνύοντας πώς οι περιβαλλοντικές μεταβλητές μπορούν να αποκαλύψουν το χρονοδιάγραμμα κατασκευής των πυραμίδων και τις βασιλείες ορισμένων Αιγυπτίων βασιλιάδων, καθώς και τον ρόλο αρχαίων παρακλαδιών του Νείλου, όπως ο κλάδος των Πυραμίδων, στη διαδικασία κατασκευής.
Πιστεύει ότι η εφαρμογή μίας παρόμοιας προσέγγισης σε άλλες περιοχές θα δώσει στους επιστήμονες μία μοναδική ευκαιρία να κατανοήσουν εις βάθος τη σχέση μεταξύ του περιβάλλοντος και των ανθρώπινων δραστηριοτήτων στην αρχαία Αίγυπτο.
Κοινοποιήστε: