Καταρρέει και η Πορτογαλία: Έτοιμη για το «Μνημόνιο της Αριστεράς»

21η Οκτωβρίου 2016. Αυτή είναι ίσως η πιο σημαντική ημερομηνία για την πορτογαλική κυβέρνηση του Αντόνια Κόστα, καθώς ο οίκος αξιολόγησης DBRS θα κρίνει την επενδυτική κλάση της χώρας. Αναλυτές και από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού προειδοποιούν ότι μια ενδεχόμενη υποβάθμιση μπορεί να έχει πολύ σοβαρές συνέπειες για τη Λισαβόνα. Συνέπειες που θα οδηγήσουν τις τράπεζες στο χείλος της γκρεμού και την Πορτογαλία στην «πόρτα» ενός νέου Μνημονίου. Μια τέτοια εξέλιξη θα είναι σαφώς πολύ δυσάρεστη και επιβλαβής πολιτικά για την πορτογαλική κυβέρνηση, που εξελέγη πριν από περίπου ένα χρόνο, αντιτιθέμενη σφοδρά στις πολιτικές λιτότητας. 

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου αξιολόγησης DBRS, η πορτογαλική οικονομία έχει εγκλωβιστεί σε έναν «φαύλο κύκλο» υψηλού χρέους, χαμηλής ανάπτυξης και στάσιμων οικονομικών μεταρρυθμίσεων. Μιλώντας στους Financial Times, ο επικεφαλής οικονομολόγος της DBRS, Fergus McCormick, δήλωσε πως η ανάπτυξη έχει επιβραδυνθεί στη χώρα και πως οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων έχουν αυξηθεί, δημιουργώντας «πτωτικές πιέσεις» στην αξιολόγηση της Πορτογαλίας.

Με το κόστος δανεισμού της χώρας να έχει εκτοξευτεί από τότε που η DBRS προειδοποίησε το καλοκαίρι ότι η ασθενική ανάπτυξη μπορεί να ασκήσει πιέσεις στην πιστοληπτική ικανότητα της χώρας, εκείνο που δημιουργεί «πονοκεφάλους» στα κυβερνητικά γραφεία της Λισαβόνας είναι η περίπτωση η DBRS να υποβαθμίσει σε «junk» την αξιολόγηση της χώρας στις 21 Οκτωβρίου. Κάτι που με τη σειρά του μπορεί να οδηγήσει στην έξοδο των πορτογαλικών ομολόγων από το QE του Μ. Ντράγκι. 

Σημειώνεται ότι ήδη από τον Σεπτέμβριο το ΔΝΤ είχε χαρακτηρίσει ιδιαίτερα φιλόδοξους τους δημοσιονομικούς στόχους της Πορτογαλίας, χωρίς νέα μέτρα λιτότητας, σε έκθεσή του, μετά την ολοκλήρωση της τέταρτης αποστολής ελέγχου που διεξήγαγε μετά την έξοδο της χώρας από το πρόγραμμα διάσωσης. Τα ελλείμματα της χώρας βρέθηκαν το περασμένο καλοκαίρι και στο επίκεντρο της προσοχής της Κομισιόν, που ωστόσο δεν προχώρησε στην επιβολή προστίμων ή άλλων μέτρων για μη ικανοποιητική λήψη δράσης επί του θέματος. 

Μπορεί η DBRS να μην συγκαταλέγεται στα «μεγάλα ονόματα» των οίκων αξιολόγησης, είναι όμως ο μοναδικός από τους τέσσερις διεθνείς οίκους που αναγνωρίζει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και ο οποίος εξακολουθεί να τηρεί αξιολόγηση επενδυτικής κλάσης για την Πορτογαλία. 

O μεγάλος φόβος στη Λισαβόνα είναι ότι στην περίπτωση που η DBRS υποβαθμίσει σε «junk» την αξιολόγηση της χώρας στις 21 Οκτωβρίου, υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο τα πορτογαλικά ομόλογα να μην είναι πλέον επιλέξιμα στο πρόγραμμα ποσοστικής χαλάρωσης της ΕΚΤ. 

«Πραγματικά βρίσκονται σε έναν φαύλο κύκλο, καθώς έχουν κολλήσει σε μια χαμηλή ανάπτυξη και έχουν μεγάλα διαρθρωτικά προβλήματα», δήλωσε ο κ. McCormick στους Financial Times. 

Όπως τόνισε, υπάρχουν «δύο αρνητικά και ένα θετικό» στο outlook της DBRS για την Πορτογαλία, με τον οίκο αξιολόγησης να ευελπιστεί πως η κυβέρνηση της χώρας θα αρχίσει να καλύπτει τα ελλείμματα του προϋπολογισμού και θα προχωρήσει σε οικονομικές μεταρρυθμίσεις για την τόνωση της ανάπτυξης και της παραγωγικότητας.

Οι αριθμοί ωστόσο δεν δημιουργούν μεγάλα περιθώρια για αισιόδοξες προβλέψεις.

Σύμφωνα με τους Financial Times, η πορτογαλική οικονομία εμφάνισε ρυθμό ανάπτυξης μόλις 0,2% το β’ τρίμηνο φέτος, αυξάνοντας τις πιέσεις στο χρέος της, που ξεπερνά το 130% του ΑΕΠ. 

Ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης αναμένεται να επιβραδυνθεί στο 1%φέτος από 1,5% που ήταν η προηγούμενη πρόβλεψη, και στο 1,1% το 2017, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.

Την ίδια στιγμή, παραμένουν τα προβλήματα του τραπεζικού συστήματος της χώρας καθώς η Πορτογαλία δεν έχει ακόμα προχωρήσει σε «ολοκληρωμένα» σχέδια για την αναδιάρθρωσή τους και την «εξυγίανση» των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Ορισμένα από τα παραπάνω προσκρούουν στους νέους κανονισμούς της ΕΕ για το «bail-in». 

Στην περίπτωση που πράγματι η DBRS προχωρήσει στην υποβάθμιση της επενδυτικής κλάσης, τότε οι πορτογαλικές τράπεζες μπορούν να έρθουν αντιμέτωπες με μεγαλύτερα κόστη χρηματοδότησης από την ΕΚΤ και ίσως προσφύγουν στον ELA,σημειώνουν οι Financial Times. 

Εν τω μεταξύ, τα πορτογαλικά ομόλογα συνεχίζουν να δέχονταισοβαρές πιέσεις, γεγονός που σε συνδυασμό με την πίεση στις τράπεζες δημιουργεί μια ανησυχητική κατάσταση. 
 
Το 2012, η Λισαβόνα αναγκάστηκε να ενταχθεί σε πρόγραμμα διάσωσης ύψους 78 δισ. ευρώ. Σήμερα, πολλοί είναι εκείνοι που εκτιμούν πως οι παρούσες δυσκολίες της χώρας δύσκολα θα ξεπεραστούν, κάνοντας λόγο ακόμη και για την ανάγκη μιας νέας διάσωσης, δύο μόλις χρόνια μετά την έξοδο από το προηγούμενο πρόγραμμα διάσωσης. 

«Ο μόνος τρόπος για να αμβλυνθούν αυτές οι πιέσεις και να αποκτήσει και πάλι πρόσβαση στη ρευστότητα της ΕΚΤ και στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης, θα ήταν η πορτογαλική κυβέρνηση να ζητήσει δεύτερη διάσωση», εκτιμά ο Yvan Mamalet της Societe Generale, μιλώντας στους FT. 

Μια τέτοια δραστική κίνηση θα ήταν πολιτικά «δυσάρεστη» για την κυβέρνηση που τάσσεται κατά της λιτότητας, όμως με μια «αποδυνάμωση του προϋπολογισμού και μια χρηματοδοτική πίεση στις τράπεζες, στο τέλος θα χρειαζόταν ένα νέο πρόγραμμα -πιθανότατα πυροδοτώντας μια πολιτική κρίση και πρόωρες εκλογές, που με τη σειρά τους θα μπορούσαν να παρατείνουν τη χρηματοδοτική πίεση», εκτιμά ο ίδιος.

Μπροστά στο αρνητικό κλίμα που διαμορφώνεται, η Λισαβόνα επιχειρεί να διασκεδάσει τις εντυπώσεις και να καθησυχάσει τις ανησυχίες. 

Η Πορτογαλία σχεδιάζει να μειώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμακάτω από το 2% του ΑΕΠ το 2017, δήλωσε την Πέμπτη ο γενικός γραμματέας οικονομικής πολιτικής της χώρας.

Ο στόχος της σοσιαλιστικής κυβέρνησης συνεργασίας είναι πιο φιλόδοξος από αυτόν της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου. «Είμαι αισιόδοξος ότι ο προϋπολογισμός αυτός θα κάνει τους οίκους αξιολόγησης, όχι μόνο την DBRS, να νιώσουν άνετα με τις τρέχουσες αξιολογήσεις» ανέφερε ο Ρικάρντο Μουρίνιο Φέλιξ σε συνέντευξη του στο Reuters.

Όπως πρόσθεσε, μετά από επαφές με τον οίκο αξιολόγησης, η κυβέρνηση είναι πεπεισμένη πως δεν θα υπάρξουν αλλαγές στις 21 Οκτωβρίου.