Η λίστα με τα πιο Απαγορευμένα Βιβλία για τους φόβους της κοινωνίας μας

Από τότε που οι άνθρωποι ξεκίνησαν να τυπώνουν βιβλία, υπήρχαν λογοκριτές που διαφωνούσαν με το περιεχόμενό τους και προσπαθούσαν να περιορίσουν τη διανομή τους. Ωστόσο, οι λόγοι αμφισβήτησης της λογοτεχνίας αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου.

Όταν η Αμερικανική Ένωση Βιβλιοθηκών (ALA) ξεκίνησε την διατήρηση μιας βάσης δεδομένων με βιβλία υπό αμφισβήτηση στις αρχές της δεκαετίας του ’90, οι λόγοι αμφισβήτησης που καταγράφονταν ήταν αρκετά απλοί, σύμφωνα με τον James LaRue, διευθυντή του Γραφείου ALA για την πνευματική ελευθερία. «Δεν τους άρεσε η γλώσσα» ή «Υπήρχε πάρα πολύ σεξ» – όλοι οι λόγοι φαινόταν να εμπίπτουν σε αυτές τις δύο κατηγορίες, μας είπε. Μερικά βιβλία εξακολουθούν να αμφισβητούνται για τους ίδιους λόγους- Οι Πενήντα Αποχρώσεις του Γκρι είναι ένα γνωστό παράδειγμα. Αλλά έχει υπάρξει μια μεταστροφή που επιδιώκει να απαγορευτούν βιβλία «που επικεντρώνονται σε θέματα διαφορετικότητας- πράγματα που αφορούν είτε φυλετικές διαφορές, είτε την LGBT κοινότητα, είτε άτομα με αναπηρία και θρησκευτικές και πολιτιστικές μειονότητες», λέει ο LaRue. «Φαίνεται πως η μετατόπιση αυτή είναι πολύ σαφής.»

Ο κατάλογος της ALA με τα 10 βιβλία που αμφισβητήθηκαν περισσότερο το 2015 το αποδεικνύει: περιλαμβάνει το I Am Jazz και το Beyond Magenta, που αφορά νεαρά διεμφυλικά άτομα. Το Fun Home και το Two Boys Kissing, τα οποία ασχολούνται με την ομοφυλοφιλία. Το Habibi και το Nasreen’s Secret School, τα οποία περιλαμβάνουν μουσουλμανικούς χαρακτήρες. Και το Ποιός σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα του Mark Haddon, το οποίο αναφέρθηκε ως «αθεϊστικό.» Σε αντίθεση, τα περισσότερο αμφισβητούμενα βιβλία του 2001 απαγορεύθηκαν ευθέως για χρήση σκληρής γλώσσας, σεξουαλικό περιεχόμενο και ναρκωτικά, όπως τα Ο πόλεμος της σοκολάτας και Go Ask Alice.

Η στροφή φαίνεται να συνδέεται με τις δημογραφικές αλλαγές στη χώρα (ΗΠΑ) και την πολιτική καπήλευση του φόβου που μπορεί να συνοδεύει αυτές τις αλλαγές, λέει ο LaRue. «Υπάρχει η αίσθηση ότι η προηγούμενη πλειοψηφία των λευκών αγγλοσαξόνων προτεσταντών τείνει να αποτελέσει πια μια μειοψηφία και υπάρχει αυτή η βίαιη επίθεση που δηλώνει: «Μπορούμε απλά να κάνουμε τα πράγματα όπως συνήθιζαν να είναι;», λέει ο LaRue. «Δεν λαμβάνουμε πολλές αμφισβητήσεις από ανθρώπους που ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες», προσθέτει. Τα τελευταία χρόνια, οι αμφισβητήσεις βιβλίων κορυφώθηκαν ενώ νομοσχέδια για τη θρησκευτική ελευθερία καταλαμβάνανε την επικαιρότητα.

Παρακάτω μπορούμε να εντοπίσουμε πως έχουν αλλάξει τα πράγματα τα τελευταία 15 χρόνια:

Λίστα με τα περισσότερο αμφισβητούμενα βιβλία του 2001:
Χάρι Πότερ, J.K. Rowling
Λόγοι: κατά της οικογένειας, αποκρυφισμός/σατανισμός, θρησκευτική άποψη, βία.
Άνθρωποι και ποντίκια, John Steinbeck
Λόγοι: προσβλητική γλώσσα, ρατσισμός, ακατάλληλο για ανηλίκους, βία.
Ο πόλεμος της σοκολάτας, Robert Cormier
Λόγοι: προσβλητική γλώσσα, σεξουαλικό περιεχόμενο, ακατάλληλο για ανηλίκους, βία
Ξέρω γιατί κελαηδάει το πουλί στο κλουβί, Maya Angelou
Λόγοι: προσβλητική γλώσσα, σεξουαλικό περιεχόμενο.
Summer of My German Soldier, Bette Greene
Λόγοι: προσβλητική γλώσσα, ρατσισμός, σεξουαλικό περιεχόμενο.
Ο φύλακας στη σίκαλη, J.D. Salinger
Λόγοι: προσβλητική γλώσσα, ακατάλληλο για ανηλίκους.
Alice (series), Phyllis Reynolds Naylor
Λόγοι: σεξουαλικό περιεχόμενο, ακατάλληλο για ανηλίκους.
Go Ask Alice, Ανώνυμη/ος
Λόγοι: προσβλητική γλώσσα, σεξουαλικό περιεχόμενο.
Fallen Angels, Walter Dean Myers
Λόγοι: προσβλητική γλώσσα.
Αίμα και σοκολάτα, Annette Curtis Klause
Λόγοι: σεξουαλικό περιεχόμενο, ακατάλληλο για ανηλίκους.

Λίστα με τα περισσότερο αμφισβητούμενα βιβλία του 2015:
Αναζητώντας την Αλάσκα, John Green
Λόγοι: προσβλητική γλώσσα, σεξουαλικό περιεχόμενο, ακατάλληλο για ανηλίκους.
Πενήντα αποχρώσεις του γκρι, E. L. James
Λόγοι: σεξουαλικό περιεχόμενο, ακατάλληλο για ανηλίκους και άλλα(κακογραμμένο, ανησυχίες ότι ομάδες ανηλίκων θα θέλουν να κάνουν κάτι αντίστοιχο).
I Am Jazz, Jessica Herthel & Jazz Jennings
Λόγοι: ανακριβές, ομοφυλοφιλία, σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, θρησκευτική άποψη, ακατάλληλο για ανηλίκους.
Beyond Magenta: Transgender Teens Speak Out, Susan Kuklin
Λόγοι: κατά της οικογένειας, προσβλητική γλώσσα, ομοφυλοφιλία, σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, πολιτική άποψη, θρησκευτική άποψη, ακατάλληλο για ανηλίκους και άλλα.
Ποιός σκότωσε το σκύλο τα μεσάνυχτα, Mark Haddon
Λόγοι: προσβλητική γλώσσα, θρησκευτική άποψη, ακατάλληλο για ανηλίκους και άλλα (βλασφημία και αθεϊσμός).
Η βίβλος
Λόγοι: θρησκευτική άποψη.
Fun Home, Alison Bechdel
Λόγοι: Βία, αποτρόπαιες εικόνες.
Habibi, Craig Thompson
Λόγοι: γυμνότητα, σεξουαλικό περιεχόμενο και ακατάλληλο για ανηλίκους.
Nasreen’s Secret School: A True Story from Afghanistan, Jeanette Winter
Λόγοι: θρησκευτική άποψη, ακατάλληλο για ανηλίκους και βία.
Two Boys Kissing, David Levithan
Λόγοι: ομοφυλοφιλία και άλλα (αποδοχή συμπεριφορών που περιλαμβάνουν εκδηλώσεις αγάπης σε δημόσιους χώρους)

Αλλά οι πρόσφατες έντονες αντιδράσεις δεν προέρχονται μόνο από τους συντηρητικούς: η Βίβλος είναι στην λίστα με τα 10 περισσότερο αμφισβητούμενα βιβλία για το 2015, εν μέρει λόγω των ανησυχιών σχετικά με το γιατί ένα βιβλίο που υποστηρίζει τη δολοφονία ομοφυλοφίλων (όπως στο Λευιτικό) να βρίσκεται σε μια δημόσια βιβλιοθήκη. Τέτοιου είδους αντιθέσεις προέρχονται από «ανθρώπους που αμφισβητούν εν γένει το ποιος είναι ο κατάλληλος ρόλος της θρησκείας στην κοινωνία μας», λέει ο LaRue.

Με την πάροδο του χρόνου, κάποια βιβλία παύουν να έχουν πολέμιους, για παράδειγμα η σειρά βιβλίων του Χάρι Πότερ ήταν από τις πλέον αμφισβητήσιμες για τα έτη 2000-2009, αλλά από τότε έχει κατέβει η θέση τους από την κορυφή της λίστας. «Υπήρχε μια περίοδος όπου τον Χάρι Πότερ τον θεωρούσαν Σατανιστή και εκπρόσωπο κάποιας λατρείας και οι άνθρωποι κατέφευγαν σε καταστροφή και κάψιμο των βιβλίων του», λέει ο LaRue. «Και τώρα, αν έχετε διαβάσει ανθρώπους που ανήκουν, ας πούμε, στη δεξιά πλευρά του θρησκευτικού φάσματος, τα παιδιά τους αγαπούν τα βιβλία του Χάρι Πότερ. Έτσι μερικές φορές τα πράγματα τα οποία είμαστε πεπεισμένοι πως αποτελούν σημάδια ότι το τέλος πλησιάζει, κανονικοποιούνται εντελώς σε μόλις πέντε χρόνια.»

Η ALA συνήθως μαθαίνει ότι ένα βιβλίο βρίσκεται υπό αμφισβήτηση ή από τους βιβλιοθηκονόμους σε σχολεία ή δημόσιες και ακαδημαϊκές βιβλιοθήκες που καταγράφουν το γεγονός ή από αναφορές στον τοπικό τύπο. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει στην πραγματικότητα μια πτώση σε αυτές τις αναφορές- η ALA κατέγραψε 311 αμφισβητήσεις το 2014 και μόνο 275 το 2015. Επιφανειακά αυτό μπορεί να φαίνεται σαν κάτι καλό, αλλά μάλλον δείχνει ότι λιγότεροι άνθρωποι διαμαρτύρονται όταν ένα βιβλίο έχει αφαιρεθεί, πράγμα που σημαίνει πως γίνονται μη αντιληπτές περισσότερες απαγορεύσεις, λέει ο LaRue. «Έχουμε λόγο να πιστεύουμε ότι, όταν η λογοκρισία γίνεται επιτυχής, όλο και λιγότεροι διαμαρτύρονται γι´ αυτήν», λέει ο LaRue. «Έτσι μπορούμε να πούμε πως είναι δύσκολο για εμάς να έχουμε γνώση – ξέρουμε ότι υπάρχει λογοκρισία που δεν καταγράφεται, αλλά δεν γνωρίζουμε το ποσοστό της». Δεν βοηθά ότι οι σχολικοί βιβλιοθηκάριοι είναι συχνά τα πρώτα θύματα απολύσεων, που σημαίνει ότι υπάρχουν λιγότεροι επαγγελματίες «εκπαιδευμένοι να χρησιμοποιούν τη γλώσσα της πνευματικής ελευθερίας.»

Παρόλα αυτά, ένα πράγμα δεν έχει αλλάξει από την αυγή της λογοκρισίας: η απαγόρευση ενός βιβλίου είναι πολύ, πολύ καλή για τις πωλήσεις ενός συγγραφέα. «Αν αυτό που προσπαθείτε να κάνετε είναι να σταματήσετε αυτό το βιβλίο από το να βρεθεί στα χέρια ενός ανήλικου,» λέει ο LaRue «ο πιο σίγουρος τρόπος για να αποτύχετε είναι να το απαγορεύσετε.»