Ελένη Ανδρεάδη – “Οι μεγάλοι, δεν ξέρουμε πάντα καλύτερα”

Με ουσιαστικές δράσεις και σημαντικά βιβλία, η Ελένη Ανδρεάδη αφυπνίζει όλους μας για τα θέματα του περιβάλλοντος και μιλά για τη σημασία του. Με αφορμή το νέο της βιβλίο, μοιράζεται τις σκέψεις της με το iart.gr. Την ευχαριστούμε.

-“Γιατί σβήσαμε το γράμμα Β”. Πείτε μας λίγα λόγια για το νέο σας βιβλίο.

Το έναυσμα ήταν μια αλήθεια στην οποία οι «μεγάλοι» κλείνουμε τα μάτια μας. Ζούμε σε ένα κόσμο που δεν έχει ατελείωτους πόρους. Το αντίθετο. Ο κόσμος μας είναι ουσιαστικά ένα μικρό – για τα δεδομένα του διαστήματος – διαστημόπλοιο. Μια σφαίρα που πλέει στο διάστημα, με εμάς στο τιμόνι. Συμπεριφερόμαστε σαν να μπορούμε να πηδήξουμε σε άλλο διαστημόπλοιο ανά πάσα στιγμή. Τι κι αν τον καταστρέφουμε; Αλλά η αλήθεια είναι πως δεν μπορούμε να φύγουμε. Δεν έχουμε βρει άλλο πλανήτη σαν το δικό μας. Η Γη είναι το μοναδικό, κατοικήσιμο και βιώσιμο καταφύγιο που υπάρχει για τους ανθρώπους. Στο βιβλίο παίζω με τα γράμματα Α και Β. Η Γη ήταν πάντα και παραμένει η μοναδική επιλογή που έχουμε, η Α. Δεν υπάρχει Β, όπως ανακαλύπτει ο μικρός ήρωας του βιβλίου, ξεκινώντας μια περιπέτεια για να σώσει τον πλανήτη.

-Έχετε ιδρύσει τη ΜΚΟ ‘Πράκτορες του Πλανήτη’. Πείτε μας την ιστορία, τους στόχους της. Απευθύνεστε σε παιδιά. Έχετε πει ότι ‘είναι πιο ευαισθητοποιημένα από τους γονείς τους’. Γιατί νομίζετε πως συμβαίνει αυτό;

Οι Πράκτορες του Πλανήτη είναι μια μη κερδοσκοπική οργάνωση που υλοποιεί βιωματικά περιβαλλοντικά προγράμματα που απευθύνονται σε παιδιά. Μέσα από μυστικές αποστολές, τα καλεί να γίνουν πράκτορες του πλανήτη και να συνεισφέρουν στο να γίνει ο κόσμος μας καλύτερος. Ξεκίνησε το 2009 και πλέον υλοποιεί προγράμματα με χιλιάδες παιδιά κάθε χρόνο, σε όλη την Ελλάδα. Συχνά, τα παιδιά εκπαιδεύουν τους γονείς τους. Η νεότερη γενιά είναι πιο ευαισθητοποιημένη από τις μεγαλύτερες, από την άποψη ότι ξέρει περισσότερα για τα θέματα. Υπάρχουν πολλά δραστήρια παιδιά – βλ. πολλά σχετικά κινήματα νέων, όπως της Γκρέτα Τούνμπεργκ – που διαδηλώνουν και απαιτούν δράση που να αρμόζει στην επείγουσα κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει. Για πολλά παιδιά, η αειφορία έχει γίνει το θέμα που καθορίζει τη γενιά τους. Όχι για όλα, αλλά για όλο και περισσότερα.

-Βιώνουμε καθημερινά την καταστροφή του περιβάλλοντος. Πιστεύετε πως γίνονται ουσιαστικές προσπάθειες για τη διάσωσή του;

Αναμφισβήτητα γίνονται σοβαρές προσπάθειες, αλλά το ερώτημα είναι αν θα είναι αρκετές και αν θα προλάβουμε. Αν πάρουμε το θέμα της κλιματικής αλλαγής, έχουμε ουσιαστικά αποδεχτεί την αύξηση της θερμοκρασίας κατά τουλάχιστον 2 βαθμούς, ενώ η επιστημονική κοινότητα μας λέει ότι κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικά ανεύθυνο και επικίνδυνο. Ο μεγαλύτερος ρυπαντής του πλανήτη, η Κίνα, δεν έχει δεσμευτεί στους δυο βαθμούς. Οι ΗΠΑ, παρά τις καλές προθέσεις των ηγετών της, δυσκολεύονται να περάσουν σχετική νομοθεσία λόγω πολιτικού διχασμού. Άλλο παράδειγμα, το θέμα του πλαστικού: γιατί αποδεχόμαστε ότι έχει πλημμυρίσει ο κόσμος μας με μικροπλαστικά και περιοριζόμαστε απλά σε κινήσεις όπως να ζητούμε στους καταναλωτές να αρνούνται τις πλαστικές σακούλες και να ανακυκλώνουν; Επιμένουμε στη δύσκολη ανακύκλωση που πετάει την μπάλα στον καταναλωτή, ενώ τα περισσότερα προϊόντα που παράγονται και κυκλοφορούν είναι εξαρχής από υλικά μη ανακυκλώσιμα και ρυπογόνα. Δεν θέλω να μειώσω την σημασία της ατομικής πρωτοβουλίας, που είναι κρίσιμη και απαραίτητη, αλλά εδώ μιλάμε για τεράστια προβλήματα, τα οποία δεν μπορούν να περιμένουν την αφύπνιση του κάθε ενός από εμάς. Πρέπει όλοι μαζί να δράσουμε, πολιτεία, ιδιωτικός τομέας και πολίτες. Πρέπει να κάνουμε πολλά περισσότερα, αν αυτό ουσιαστικά με ρωτάτε.

-Θεωρείτε πως είναι ο πλανήτης που κινδυνεύει, ή το ανθρώπινο είδος πάνω σε αυτόν; (Καμιά φορά σκέφτομαι πως θα έχουμε το τέλος των δεινοσαύρων….)

Φυσικά και κινδυνεύουμε εμείς. Εξαρτόμαστε από τον πλανήτη μας για την επιβίωση μας. Αυτό δεν μπορούμε να καταλάβουμε, ότι οδεύουμε προς την αυτοκαταστροφή. Οι δεινόσαυροι δεν είχαν τρόπο να σταματήσουν τον μετεωρίτη. Εμείς και γνώση έχουμε, και λύσεις. Η θέληση μας λείπει.

-Πότε αποφασίσατε να γράψετε βιβλία για παιδιά;

Τα παιδιά με γεμίζουν αισιοδοξία. Στον τομέα μου, της περιβαλλοντικής διαχείρισης και δράσης, το χρειάζεσαι αυτό. Τα παιδιά βλέπουν τα θέματα πιο καθαρά από εμάς. Οι «μεγάλοι» δεν είμαστε πάντα σοφοί. Δεν ξέρουμε πάντα καλύτερα. Πολλές φορές ξεχνούμε αυτά που γνωρίζαμε όταν ήμασταν παιδιά. Τα πιο σημαντικά πράγματα σε αυτή τη ζωή: την αγάπη, το σεβασμό, τη χαρά που βρίσκεις στα απλά πράγματα πριν μπερδευτείς και νομίσεις πως χρειάζεσαι πολλά περισσότερα. Ξεκίνησα την οργάνωση Πράκτορες του Πλανήτη όταν γύρισα στην Ελλάδα μετά από δώδεκα χρόνια  στο εξωτερικό, γιατί ήθελα να ευαισθητοποιήσω τα παιδιά με ένα τρόπο πιο ελκυστικό από αυτόν που τότε έβλεπα – καθώς ο αδερφός μου τότε ήταν ακόμα στο σχολείο. Τα βιβλία ακολούθησαν μετά την οργάνωση, όταν σκέφτηκα να συνδυάσω την αγάπη μου για την συγγραφή με το περιβαλλοντικό μου αντικείμενο.

-Στην εποχή της εικόνας και του κινητού, που ζούμε, πως μπορούν οι γονείς – κατά τη γνώμη σας – να ωθήσουν τα παιδιά στο διάβασμα;

Να διαβάζουν μαζί. Να διαβάζουν οι ίδιοι. Να συζητούν τα βιβλία που διαβάζουν με τα παιδιά τους. Να περνούν χρόνο στη φύση. Να δίνουν την ευκαιρία στα παιδιά να ζουν πιο αργά, πιο ξέγνοιαστα, με περισσότερη περιέργεια για τον κόσμο γύρω τους, με μυαλό πιο καθαρό, μυαλό που έχει χώρο για ιστορίες.

-Είστε εργαζόμενη, μητέρα και ταυτόχρονα ‘εθελοντής’ (το λέω με πολύ ευρεία έννοια) που προσπαθεί να κάνει αυτό που πιστεύει. Πως τα διαχειρίζεστε όλα αυτά τόσο από άποψη χρόνου, όσο και προσωπικά.

Με μεγάλη δυσκολία! Δεν υπάρχουν για εμένα εκπτώσεις στο θέμα της μητρότητας. Θέλω να έχω ουσιαστικό χρόνο με τα παιδιά μου. Τα άλλα όλα έρχονται δεύτερα. Δεν γράφω όλες τις ιστορίες που θα ήθελα, δεν επιτυγχάνω όλους τους επαγγελματικούς στόχους μου, αλλά το βράδι όταν κουρνιάζουν τα παιδιά δίπλα μου και διαβάζουμε μαζί ένα παραμύθι, υπενθυμίζω στον εαυτό μου πως αυτό είναι αρκετό, πολύ περισσότερο από αρκετό, είναι τέλειο και ας μην είναι «τέλειο».

-Βλέπετε το έργο σας να έχει ανταπόκριση; Πέραν από τα παιδιά και από τους μεγάλους;

Έχω και κάποιους μεγάλους αναγνώστες των παιδικών βιβλίων μου, κι αυτό πάντα με κάνει να χαμογελώ. Ελπίζω πως υπάρχει ανταπόκριση. Στα εκπαιδευτικά προγράμματα της οργάνωσης έχουμε αξιολογήσεις και έτσι γνωρίζουμε πως έχουν αντίκτυπο. Στα βιβλία δεν ξέρεις την συνολική ανταπόκριση. Δέχομαι μηνύματα από αναγνώστες και γονείς, και αυτά είναι για εμένα θησαυρός.

-Μοιραστείτε παρακαλώ μαζί μας κάτι συγκινητικό που ακούσατε από έναν μικρό αναγνώστη.

“Ότι οι μεγάλοι καταστρέφουμε τον πλανήτη και αν θα μπορούσα να τους μιλήσω…”

Για αυτό μεταφέρω το μήνυμα. Ακούμε τελικά; Ελπίζω πως πλέον, σιγά σιγά, ναι. Πρέπει να κινηθούμε όμως πιο γρήγορα. Να πιστέψουμε πως η φωνή και δράση του καθενός μας έχει μεγάλη σημασία. Δεν μπορούμε να μείνουμε αμέτοχοι σε αυτό που σιωπηλά συμβαίνει.

“Γιατί σβήσαμε το γράμμα Β”
Συγγραφέας: Ελένη Ανδρεάδη
Εικονογράφηση: Σάντρα Ελευθερίου
Κατηγορία: Εικονογραφημένα βιβλία
Ηλικία: Από 4 ετών
Εξώφυλλο: Σκληρό
Σελίδες: 40

Λίγα λόγια για την ιστορία
Όταν η αδερφή του σβήνει το γράμμα Β από τον μαυροπίνακα, το αγόρι ξεκινάει ένα ταξίδι με σκοπό να καταλάβει γιατί το δεύτερο γράμμα της αλφαβήτας δεν της αρέσει καθόλου. Η προσπάθειά του να λύσει το μυστήριο, αλλά και να την ακολουθήσει δεν θα είναι καθόλου εύκολη. Διότι αυτή έχει αποφασίσει να σώσει τον πλανήτη, και θα ταξιδέψει μακριά για να το επιτύχει…
Ένα οικολογικό παραμύθι, μια τρυφερή ιστορία από τη γνωστή περιβαλλοντολόγο και βραβευμένη με το Κρατικό Βραβείο συγγραφέα, με την ευφάνταστη εικονογράφηση της Σάντρας Ελευθερίου, που έχει λάβει έξι φορές το Κρατικό Βραβείο Εικονογράφησης του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού Κύπρου.

Το Διαβάσαμε Ελένη Ανδρεάδη – “Οι μεγάλοι, δεν ξέρουμε πάντα καλύτερα”