Το πραγματικό καθεστώς της Μονής Σινά και οι κίνδυνοι αποσταθεροποίησης από εσωτερικές ενέργειες
Η απόπειρα 15 μοναχών της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης του Σινά να αποπέμψουν τον Αρχιεπίσκοπο και ηγούμενο κ. Δαμιανό από τη θέση του εκτός από τον αντικανονικό της χαρακτήρα λαμβάνει και ευρύτερες προεκτάσεις, την ώρα που στην Ολομέλεια της Βουλής συζητάτε ένα σχέδιο νόμου που πραγματοποιεί μία τομή που αφορά τη Μονή Σινά. Η πράξη δεν είναι απλώς αμφισβήτηση ενός προσώπου.
Αποτελεί πράξη αντιστροφής της κανονικής τάξης, με σοβαρές επιπτώσεις στη θεσμική ακεραιότητα ενός από τα αρχαιότερα πνευματικά κέντρα του χριστιανικού κόσμου.
Παράλληλα, οι λεπτομέρειες από την επιστολή των μοναχών, αποκαλύπτουν και μία ακόμα πτυχή που φτάνει μέχρι το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων.
Η θεσμική δομή της Μονής Σινά
Η Μονή Σινά έχει ειδικό και αναγνωρισμένο καθεστώς καθώς πρόκειται για αυτόνομη και αυτοδιοίκητη Μονή. Το θεσμικό της καθεστώς κατοχυρώθηκε ήδη από τα βυζαντινά χρόνια και συντηρήθηκε από τις εκκλησιαστικές διπλωματίες όλων των εποχών, περιλαμβανομένων των σχέσεων με το αιγυπτιακό κράτος και το Οικουμενικό Πατριαρχείο.
Η Μονή δεν υπάγεται διοικητικά ούτε στο Οικουμενικό Πατριαρχείο ούτε στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, με το οποίο διατηρεί κανονική σχέση μόνο ως προς τη χειροτονία του Αρχιεπισκόπου της, χωρίς αυτό να σημαίνει υπαγωγή ή εποπτεία.
Η εκλογή του Αρχιεπισκόπου γίνεται από τη σύναξη της μοναστικής αδελφότητας, αλλά η απομάκρυνσή του δεν είναι υπόθεση πλειοψηφίας. Ούτε τα εσωτερικά πρακτικά ούτε οι επίκληση επιμέρους άρθρων των θεμελιωδών κανονισμών μπορούν να υπερκεράσουν τους Ιερούς Κανόνες που διέπουν την Εκκλησία συνολικά.
Τι σημαίνει η επιστολή των μοναχών
Η επίκληση «Γενικής Συνέλευσης» για να παυθεί ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός στερείται κανονικού θεμελίου. Οι αποφάσεις περί αποπομπής αρχιερέα δεν ανήκουν, σύμφωνα με εκκλησιαστικές πηγές, σε σώμα μοναχών αλλά σε κανονικά όργανα της Εκκλησίας.
Το άρθρο 12 των Θεμελιωδών Κανονισμών δεν ακυρώνει τους Ιερούς Κανόνες ούτε μπορεί να λειτουργήσει ως πολιτικό καταστατικό συλλόγου.
Η επιστολή των μοναχών απευθύνεται στον Πατριάρχη Ιεροσολύμων κ. Θεόφιλο, γεγονός που δημιουργεί ερωτήματα σε εκκλησιαστικούς κύκλους για το κατά πόσον υπάρχει σύγχυση ή σκοπιμότητα γύρω από τη θεσμική υπαγωγή της Μονής. Η εμπλοκή του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, είτε ως διαμεσολαβητικού παράγοντα είτε ως τελικού επικυρωτή, έρχεται σε αντίφαση με τη διακηρυγμένη αυτονομία της Μονής, την οποία το ίδιο το Πατριαρχείο έχει κατά καιρούς αναγνωρίσει δημόσια.
Η στάση του Αρχιεπισκόπου Δαμιανού
Ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός απάντησε με σαφήνεια. Χαρακτήρισε την ενέργεια πραξικοπηματική και παρέπεμψε στους Θείους και Ιερούς Κανόνες, δηλώνοντας ότι επιλέγει να κινηθεί εντός του πλαισίου που υπαγορεύει η κανονική παράδοση και η ευθύνη της διακονίας.
Το ζήτημα της κανονικής δικαιοδοσίας
Η επίκληση των εκκλησιαστικών Διπτύχων, στα οποία φέρεται να καταγράφεται ότι ο Αρχιεπίσκοπος Σινά χειροτονείται από τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων, δεν μεταβάλλει την ουσία. Όπως σημειώνουν εκκλησιαστικές πηγές, η χειροτονία είναι τελετουργική πράξη μεταβίβασης της χάριτος, όχι απόδειξη διοικητικής υπαγωγής. Η πράξη γίνεται στον τόπο που διατηρεί την ιστορική συνέχεια των Ιερών Τόπων και όχι από την πνευματική ή θεσμική εξάρτηση της Μονής. Αυτό αποσαφηνίζεται και από την ίδια την παράδοση της Εκκλησίας και από τα Πατριαρχικά Σιγίλλια που έχουν αναγνωρίσει την ιδιομορφία της Μονής Σινά. Το προσκύνημα είναι ιερός τόπος, όχι εκκλησιαστική δικαιοδοσία. Η όποια ομοιότητα με το Αγιοταφικό Τάγμα δεν αναιρεί την αυτονομία που διατηρεί η Μονή από τον 6ο αιώνα.
Οι κίνδυνοι μιας άτυπης καθαίρεσης
Η αποδοχή ή έστω η ανοχή της ενέργειας των μοναχών δημιουργεί θεσμικό προηγούμενο, σύμφωνα με εκκλησιαστικούς κύκλους. Όπως επισημαίνουν, αν η αδελφότητα μπορεί να καθαιρεί τον ηγούμενο με απλή πλειοψηφία, χωρίς κανονική απόφαση, χωρίς πειθαρχική διαδικασία, χωρίς Πατριαρχική κρίση, τότε παραβιάζεται ο πυρήνας της εκκλησιολογίας. Το αυτοδιοίκητο της Μονής δεν σημαίνει κατάργηση της κανονικής ιεραρχίας.
Η διατήρηση της ενότητας και της νομιμότητας δεν είναι υπόθεση διαπραγμάτευσης αλλά προϋπόθεση ύπαρξης. Αν υποχωρήσει ο θεσμικός χαρακτήρας της Μονής, η ίδια της η παρουσία στο αιγυπτιακό έδαφος θα τεθεί σε αμφισβήτηση. Η Μονή δεν στηρίζεται σε διπλωματική προστασία κρατών αλλά στην ενότητα της εκκλησιαστικής παράδοσης.
Η κρίση στη Μονή Σινά δεν αφορά απλώς μία εσωτερική διοικητική διαφωνία. Αγγίζει τον πυρήνα της κανονικής νομιμότητας στην Ορθόδοξη Εκκλησία.
Κοινοποιήστε: