Άξονας ημισελήνου Τουρκίας–Αζερμπαϊτζάν–Πακιστάν: Η γεωπολιτική στρατηγική της Άγκυρας στην Ευρασία

Η Άγκυρα προωθεί θεσμική στρατηγική σύγκλιση με το Μπακού και το Ισλαμαμπάντ, επενδύοντας σε κοινά σύμβολα, στρατιωτική συνεργασία και γεωπολιτική επιρροή

Η τριμερής σύνοδος κορυφής Τουρκίας, Αζερμπαϊτζάν και Πακιστάν, που πραγματοποιήθηκε στις 28 Μαΐου στο Λατσίν, δεν είναι απλώς ακόμη μία συμβολική χειρονομία αδελφοσύνης μεταξύ μουσουλμανικών κρατών.

Αναδεικνύεται σε οργανωτικό πρόπλασμα ενός γεωπολιτικού σχηματισμού με σαφείς στοχεύσεις, στρατηγικό βάθος και κοινή κοσμοθεώρηση. Πίσω από τη ρητορική περί “τριμερούς αδελφότητας” διαμορφώνεται σταθερά αυτό που μπορεί να παρομοιαστεί με άξονα της ημισελήνου με την Τουρκία στο επίκεντρομιας νέας ισλαμογενούς αρχιτεκτονικής ισχύος.

Η ημισέληνος ως γεωστρατηγικό σύμβολο

Οι τρεις σημαίες, της Τουρκίας, του Αζερμπαϊτζάν και του Πακιστάν, φέρουν την ημισέληνο, όχι ως διακοσμητικό στοιχείο, αλλά ως ταυτοτικό στοιχεία. Η ημισέληνος μετατρέπεται σε γεωπολιτικό σημαίνον, σε ενοποιητικό σύμβολο τριών κρατών που επιχειρούν να σχηματίσουν έναν νέο αξονικό πόλο ισχύος στην ευρασιατική περιφέρεια. Δεν πρόκειται απλώς για ισλαμική ρητορική συνοχής αλλά προβάλλεται ως συμμαχία συμφερόντων, αντίληψης και στρατηγικής κινητικότητας.

Η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, προβάλλοντας τον εαυτό της ως θεματοφύλακα του οθωμανικού παρελθόντος, προσπαθεί να μετασχηματίσει το ιστορικό της βάθος σε γεωπολιτική επιρροή. Το Αζερμπαϊτζάν, απελευθερωμένο πλέον από την πολυετή διαμάχη στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, καθίσταται κράτος-αποδέκτης και πολλαπλασιαστής της τουρκικής επιρροής. Το Πακιστάν, με τη γεωπολιτική του θέση και την πυρηνική του ισχύ, αναζητεί νέους συμμάχους.

Το σημείο εκκίνησης

Δεν είναι τυχαίο ότι η σύνοδος πραγματοποιήθηκε στο Διεθνές Αεροδρόμιο Λατσίν, τρίτο κατά σειρά που κατασκευάζεται σε αζερικά εδάφη με διττό μήνυμα. Αφενός, εμπεδώνεται η τουρκο-αζερική στρατιωτική σύμπραξη ως κινητήριος δύναμη στο Νότιο Καύκασο και αφετέρου, η παρουσία του Πακιστάν σηματοδοτεί την απόπειρα να διευρυνθεί το σύστημα συμμαχιών της Άγκυρας προς τα βάθη της Ασίας, δημιουργώντας έναν μηχανισμό πολλαπλής στρατηγικής ενσωμάτωσης.

Από τα Δαρδανέλλια ως το Κασμίρ

Η Άγκυρα επιχειρεί να εγκαθιδρύσει έναν οριζόντιο άξονα στρατηγικής σύγκλισης, που ξεκινά από τα Δαρδανέλλια και καταλήγει στα Ιμαλάια. Το Αζερμπαϊτζάν προσφέρει την εδαφική γειτνίαση με το Ιράν, την Κασπία και τον ρωσικό νότο. Το Πακιστάν ανοίγει το παράθυρο προς την Κίνα, τον Ινδικό Ωκεανό και την «ευρασιατική ενδοχώρα» της ισλαμικής Ασίας.

Η στήριξη της Τουρκίας προς το Πακιστάν στην κρίση με την Ινδία (με έμμεση αναφορά του Ερντογάν σε μόνιμη ειρήνη μετά την εκεχειρία) δεν αποτελεί απλή διπλωματική φιλοφρόνηση. Είναι στρατηγική επιλογή πόλωσης, στοχεύοντας σε γεωπολιτικό κέρδος εντός ενός ευμετάβλητου ασιατικού περιβάλλοντος, όπου η ινδο-αμερικανική συνεργασία δημιουργεί νέα όρια.

Θεσμική κατοχύρωση με τριμερείς συνόδους

Η δήλωση Ερντογάν περί θεσμοθέτησης των τριμερών συνόδων και εμπλοκής των Υπουργών Εξωτερικών για τη διαμόρφωση «ισχυρού πλαισίου κοινής ατζέντας» σηματοδοτεί μια ποιοτική αναβάθμιση. Η στρατιωτική συνεργασία μέσω κοινών ασκήσεων, η σύμπραξη στον αμυντικό εξοπλισμό, αλλά και η πρόβλεψη για ενεργειακή και διατροφική ασφάλεια, ψηφιακό μετασχηματισμό, διασυνδεσιμότητα μέσω των διαδρόμων Μεταφορών (Kalkınma Yolu, Middle Corridor, North-South Corridor), οικοδομούν όχι μια «φιλική σύμπραξη», αλλά έναν μηχανισμό ισχύος με κοινή γεωπολιτική κατεύθυνση.

Η ημισέληνος ως εργαλείο ισορροπίας και επιρροής

Ο άξονας Τουρκίας–Αζερμπαϊτζάν–Πακιστάν δεν είναι ιδεολογικά ουδέτερος ούτε θεσμικά αθώος. Αποτελεί μορφή εξωτερικής στρατηγικής προβολής της Τουρκίας, που, αδυνατώντας να εισχωρήσει ως ισότιμος παίκτης στη Δύση, επενδύει στην επαναπροσδιορισμένη ισλαμική σφαίρα ως πεδίο δυναμικής επιρροής.

Η ημισέληνος, κοινό τους σύμβολο, μετατρέπεται έτσι σε σημείο συνοχής. Σε έναν κόσμο με πολυπολικό χαρακτήρα, όπου η Δύση αποσύρεται στρατηγικά και η Ρωσία παραπαίει επιχειρησιακά, η Τουρκία αναδεικνύεται σε επιταχυντή γεωπολιτικών μετασχηματισμών, αξιοποιώντας τη θρησκευτική κοινότητα όχι μόνο ως αφήγημα, αλλά ως πυρήνα δράσης.

Το ερώτημα, πλέον, δεν είναι εάν ο άξονας θα εδραιωθεί, αλλά πώς θα αντιδράσουν οι άλλες περιφερειακές δυνάμεις, από την Ινδία και το Ιράν έως τη Μόσχα και το Ισραήλ, σε αυτό το νέο γεωστρατηγικό πλέγμα με την ημισέληνο να είναι σημείο αναφοράς.

Πηγή