Συμπληρώνονται σήμερα 117 χρόνια από την πιο μυστηριώδη ιστορία του πλανήτη μας που ακόμα και σήμερα δεν έχει απάντηση
Σιβηρία, 30 Ιουνίου 1908. Ο ουρανός σκίζεται στα δύο και φωτίζεται από μια πύρινη σφαίρα. Δευτερόλεπτα αργότερα, ένα ωστικό κύμα γκρεμίζει εκατομμύρια δέντρα σε ακτίνα εκατοντάδων χιλιομέτρων. Μια μυστηριώδης έκρηξη συγκλονίζει την Τουνγκούσκα. Κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς τι την προκάλεσε. Ακόμα και σήμερα, περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα, η “μεγαλύτερη έκρηξη στην καταγεγραμμένη ιστορία της Γης” παραμένει ένα από τα μεγαλύτερα άλυτα μυστήρια της επιστήμης.
Ένα πρωινό που έγινε νύχτα
Στις 7:17 π.μ., στις ερημιές της Σιβηρίας κοντά στον ποταμό Ποντκαμένναγια Τουνγκούσκα, οι αυτόχθονες Εβένκι παρατήρησαν έναν φωτεινό διάττοντα να σκίζει τον ουρανό, ακολουθούμενο από τρομακτικό ήχο και ωστικό κύμα. Οι μαρτυρίες μιλούν για έναν “ήλιο που έπεσε” και “τον ουρανό που τυλίχθηκε στις φλόγες”.
Η επίσημη καταγραφή αναφέρει ότι η έκρηξη ισοπέδωσε περισσότερα από 80 εκατομμύρια δέντρα σε μια έκταση 2.150 τετραγωνικών χιλιομέτρων — σχεδόν όσο η Κρήτη. Το ωστικό κύμα έγινε αισθητό μέχρι τη δυτική Ευρώπη, ενώ σταθμοί μέτρησης σεισμικών δονήσεων στην Ασία και στις ΗΠΑ κατέγραψαν την ένταση του φαινομένου. Το φως της έκρηξης ήταν ορατό μέχρι το Λονδίνο.
Και όμως, δεν υπήρξε κρατήρας. Καμία ξεκάθαρη απόδειξη πτώσης μετεωρίτη ή κομήτη. Μονάχα καμένη γη, ισοπεδωμένο δάσος και ένα αναπάντητο ερώτημα.
Πρώτη αποστολή: 19 χρόνια μετά
Είναι χαρακτηριστικό ότι η πρώτη επιστημονική αποστολή καθυστέρησε σχεδόν δύο δεκαετίες. Το 1927, ο Ρώσος επιστήμονας Λεονίντ Κουλίκ οδήγησε ομάδα στη Σιβηρία και κατέγραψε τον απόηχο του συμβάντος: κορμοί δέντρων κομμένοι σαν από δρεπάνι, έλλειψη ζωής στην περιοχή και οι ντόπιοι να μιλούν ακόμα για “θεϊκή τιμωρία από τον ουρανό”.
Ο Κουλίκ περίμενε να βρει κρατήρα. Δεν βρήκε. Ούτε θραύσματα μετεωρίτη, ούτε μεταλλικά ίχνη. Το μόνο που κατάφερε να τεκμηριώσει ήταν η έκταση και η κατεύθυνση της καταστροφής — σε σχήμα πεταλούδας, που παραπέμπει σε εναέρια έκρηξη.
Η «λογική» θεωρία
Η επικρατέστερη επιστημονική άποψη σήμερα είναι πως επρόκειτο για έναν μικρό αστεροειδή ή παγωμένο κομήτη που εισήλθε στην ατμόσφαιρα της Γης με ταχύτητα 27.000-33.000 χλμ/ώρα και εξερράγη σε ύψος περίπου 5-10 χιλιομέτρων από την επιφάνεια. Η ισχύς της έκρηξης υπολογίζεται στους 10-15 μεγατόνους ΤΝΤ — χίλιες φορές ισχυρότερη από την ατομική βόμβα της Χιροσίμα.
Το γεγονός ότι δεν έφτασε ποτέ στο έδαφος εξηγεί και την απουσία κρατήρα. Η απελευθέρωση ενέργειας σε μεγάλο ύψος προκάλεσε καταστροφή μέσω του ωστικού κύματος και της θερμικής ακτινοβολίας.
…και οι εξωφρενικές θεωρίες συνωμοσίας
Παρά τη λογική της επιστημονικής εξήγησης, το μυστήριο της Τανγκούσκα δεν έπαψε ποτέ να γεννά εναλλακτικά σενάρια:
• Κομήτης με βάση πάγου:
Ορισμένοι επιστήμονες υποστήριξαν πως ήταν κομήτης, κυρίως λόγω της έλλειψης μεταλλικών καταλοίπων. Η θεωρία θέλει τον κομήτη να αποτελείται κυρίως από πάγο, ο οποίος εξαϋλώθηκε κατά την είσοδο στην ατμόσφαιρα.
• Μικρή μαύρη τρύπα ή αντιύλη:
Ορισμένοι φυσικοί πρότειναν πιο ακραίες υποθέσεις, όπως το πέρασμα μικροσκοπικής μαύρης τρύπας ή σύγκρουση με αντιύλη — θεωρίες που στερούνται εμπειρικής υποστήριξης.
• Αστροπύραυλος ή UFO:
Από το 1960 και μετά, πλήθος σεναρίων εστίασε σε εξωγήινη τεχνολογία ή “αποτυχημένη απόπειρα εξωγήινης επίσκεψης”. Ένα από τα πιο γνωστά, είναι αυτό του συγγραφέα Αλεξάντερ Καζάντσεφ, ο οποίος μίλησε για “πυρηνική πρόσκρουση εξωγήινου σκάφους”.
• Πείραμα του Τέσλα:
Σύμφωνα με άλλη θεωρία συνωμοσίας, ο Νίκολα Τέσλα δοκίμαζε ένα υπερόπλο υψηλής συχνότητας από τον Πύργο Γουόρντενκλιφ και κατά λάθος προκάλεσε την καταστροφή.
Η οικολογική διάσταση και η κλιματική επίδραση
Αν και δεν υπήρξαν άμεσοι ανθρώπινοι θάνατοι (λόγω της απομακρυσμένης περιοχής), η έκρηξη της Τανγκούσκα προκάλεσε μεταβολές στην ατμόσφαιρα. Για εβδομάδες, ο ουρανός στην Ευρώπη παρέμενε “λαμπερός” ακόμα και τη νύχτα, πιθανώς εξαιτίας των σωματιδίων που αιωρούνταν.
Η έκρηξη είναι το πλησιέστερο ιστορικά παράδειγμα για το τι θα μπορούσε να συμβεί αν ένας παρόμοιος διαστημικός βράχος χτυπούσε κατοικημένη περιοχή. Και είναι ακριβώς αυτός ο φόβος που σήμερα κινητοποιεί διεθνείς υπηρεσίες παρακολούθησης αστεροειδών.
Τανγκούσκα και σήμερα: Γιατί μας αφορά ακόμα;
Η Τανγκούσκα είναι υπενθύμιση της ευθραυστότητας του πλανήτη απέναντι στους ουρανούς. Το 2013, μια παρόμοια έκρηξη (ο μετεωρίτης του Τσελιαμπίνσκ) τραυμάτισε 1.500 ανθρώπους, αν και ήταν μόλις 500 κιλά και εξερράγη σε ύψος 30 χλμ.
Η έκρηξη της Τανγκούσκα παραμένει η μεγαλύτερη στην καταγεγραμμένη ιστορία από εξωγήινο σώμα. Επιστήμονες τη χρησιμοποιούν ως μοντέλο για προσομοιώσεις, στρατιωτικοί για κατανόηση της ατομικής έκρηξης, και ερευνητές για να προετοιμαστούμε για την επόμενη φορά.
Διότι θα υπάρξει επόμενη φορά.
Η Τανγκούσκα είναι μνήμη, θρύλος, επιστημονικό πρόβλημα και εφιάλτης ταυτόχρονα. Μια σιωπηλή υπενθύμιση ότι το σύμπαν είναι ζωντανό και αδιάφορο απέναντι στην ανθρώπινη παρουσία.
Ίσως τελικά, η Τανγκούσκα να ήταν ένα τυχερό προειδοποιητικό χτύπημα, που μας άφησε ζωντανούς για να προετοιμαστούμε καλύτερα.
Κοινοποιήστε: