Συμφωνία Ηνωμένου Βασιλείου – ΕΕ για το Γιβραλτάρ μετά το Brexit

Τέλος στις διαπραγματεύσεις για τα σύνορα με την Ισπανία – Διασφαλίζεται η βρετανική κυριαρχία, αποτρέπονται οι συνοριακοί έλεγχοι

Το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ευρωπαϊκή Ένωση κατέληξαν σε συμφωνία για το μετεξέλιξη του καθεστώτος του Γιβραλτάρ, μετά από πολυετείς διαπραγματεύσεις που ακολούθησαν το Brexit. Η συμφωνία, η οποία επηρεάζει άμεσα τη διαχείριση των συνόρων μεταξύ Ισπανίας και του βρετανικού υπερπόντιου εδάφους, έρχεται να καλύψει ένα από τα τελευταία εναπομείναντα «κενά» στη μετα-Brexit εποχή.

Τι προβλέπει η συμφωνία

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του Λονδίνου, η νέα ρύθμιση εξαλείφει την ανάγκη για ελέγχους ανθρώπων και εμπορευμάτων που διέρχονται τα σύνορα Ισπανίας–Γιβραλτάρ. Στο αεροδρόμιο του Γιβραλτάρ, ο διαβατηριακός έλεγχος θα πραγματοποιείται από κοινού από τις τοπικές και τις ισπανικές αρχές, επιτρέποντας στους ταξιδιώτες να εισέρχονται στην Ισπανία και τη ζώνη Σένγκεν χωρίς πρόσθετους ελέγχους.

Το μοντέλο μοιάζει με αυτό που εφαρμόζεται στον σταθμό St Pancras στο Λονδίνο για επιβάτες του Eurostar, όπου πραγματοποιείται διπλός διαβατηριακός έλεγχος πριν την επιβίβαση.

Δηλώσεις και πολιτικές αντιδράσεις

Ο νέος Υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ντέιβιντ Λάμι, χαρακτήρισε τη συμφωνία «πρακτική λύση» και «σημαντική πρόοδο» που προστατεύει την κυριαρχία και την οικονομία του Γιβραλτάρ. Τόνισε πως η προηγούμενη κυβέρνηση άφησε το Γιβραλτάρ εκτεθειμένο, και η σημερινή κατάφερε να αποτρέψει τις συνέπειες.

Ο Πρωθυπουργός του Γιβραλτάρ, Φάμπιαν Πικάρντο, εξέφρασε την ικανοποίησή του, επισημαίνοντας πως η συμφωνία εξασφαλίζει το μέλλον των Βρετανών κατοίκων του εδάφους χωρίς να τίθεται σε αμφισβήτηση η κυριαρχία.

Από την πλευρά της Ισπανίας, ο Υπουργός Εξωτερικών Χοσέ Μανουέλ Αλμπάρες και ο Επίτροπος της ΕΕ Μάρος Σέφτσοβιτς χαιρέτισαν τη συμφωνία ως «ιστορική» και σημείωσαν ότι ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις ΕΕ–Ηνωμένου Βασιλείου.

Η κυβέρνηση του ΗΒ διευκρίνισε ότι όλες οι πλευρές έχουν δεσμευτεί να οριστικοποιήσουν το νομικό κείμενο της συνθήκης το συντομότερο δυνατό.

Εσωτερικές αντιδράσεις στη Βρετανία

Το κόμμα Reform UK επέκρινε τη συμφωνία, με τον Ρίτσαρντ Τάις να κάνει λόγο για «νέα παράδοση» και «περιφρόνηση προς τα υπερπόντια εδάφη» από την κυβέρνηση των Εργατικών.

Η σκιώδης Υπουργός Εξωτερικών των Συντηρητικών, Πρίτι Πατέλ, δήλωσε ότι το κόμμα της θα εξετάσει αναλυτικά το τελικό νομικό κείμενο. «Για τους Συντηρητικούς, είναι αδιαπραγμάτευτο η κυριαρχία και τα συνταγματικά δικαιώματα του Γιβραλτάρ να παραμείνουν ανέπαφα», τόνισε, προσθέτοντας πως «η ροή εμπορευμάτων στα σύνορα δεν πρέπει να διαταραχθεί από την Ισπανία».

Ο εκπρόσωπος των Φιλελεύθερων Δημοκρατών σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, Κάλουμ Μίλερ, χαρακτήρισε τη συμφωνία «βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για μια συνολική εμπορική συμφωνία με την ΕΕ», αλλά υπογράμμισε την ανάγκη κοινοβουλευτικού ελέγχου.

Κυριαρχία, στρατιωτικές υποδομές και κοινή γνώμη

Το Γιβραλτάρ, μια χερσόνησος μόλις 6,7 τετραγωνικών χιλιομέτρων στα νότια της Ισπανίας, βρίσκεται υπό βρετανική κυριαρχία από το 1713, γεγονός που αμφισβητεί η Ισπανία.

Το καθεστώς των συνόρων υπήρξε σημείο τριβής από το 2020. Περίπου 15.000 άτομα διασχίζουν καθημερινά τα σύνορα για εργασία ή αναψυχή. Οι κάτοικοι του Γιβραλτάρ χρησιμοποιούν κάρτες διαμονής για να περνούν χωρίς σφραγίδα διαβατηρίου, ενώ οι Ισπανοί με ταυτότητα.

Υπήρξαν φόβοι ότι το νέο ευρωπαϊκό σύστημα εισόδου/εξόδου, που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ φέτος, θα προκαλούσε τεράστιες καθυστερήσεις. Με τη νέα συμφωνία, έχει διευκρινιστεί ότι η συνθήκη δεν επηρεάζει την κυριαρχία του ΗΒ, ενώ εξασφαλίζεται και η πλήρης επιχειρησιακή αυτονομία των στρατιωτικών εγκαταστάσεων, περιλαμβανομένης της αεροπορικής βάσης της RAF.

Σημειώνεται ότι στο τελευταίο δημοψήφισμα του 2002, σχεδόν το 99% των κατοίκων απέρριψε την ιδέα της συνδιαχείρισης με την Ισπανία.

Η συμφωνία επισφραγίστηκε έπειτα από τη συνάντηση του Ντέιβιντ Λάμι με την κυβέρνηση του Γιβραλτάρ και στη συνέχεια με Ευρωπαίους και Ισπανούς αξιωματούχους στις Βρυξέλλες.

Πηγή