Ποιος είναι ο αρχαίος παραλιακός δρόμος της Θεσσαλονίκης που μετρήθηκε με 2.000 βήματα…

Ο δρόμος απείχε μερικές δεκάδες μέτρα από το θαλάσσιο τείχος και μέχρι το 1876, που σχηματίσθηκε η οδός Προξένου Κορομηλά, ήταν ο νοτιότερος δρόμος της Θεσσαλονίκης. Η σημερινή οδός Αγίου Μηνά, είναι το μοναδικό διασωζόμενο κομμάτι αυτού του αρχαίου δρόμου. Μετά την πυρκαγιά του 1890, ο παλαιός δρόμος διαπλατύνθηκε και ευθυγραμμίσθηκε. Λεγόταν «δεύτερη παράλληλος». Δεν είναι γνωστές οι παλαιότερες ονομασίες του δρόμου….

H οδός Βενιζέλου από τη γωνία με την παλαιά Τσιμισκή -τη σημερινή Αγίου Μηνά

Στα τέλη της τουρκοκρατίας, αναφερόταν με διάφορα τοπωνύμια, που αφορούσαν ξεχωριστά τμήματα του όπως: Καπαναντζά (καπάν: ανοιχτή αγορά) και τα Παλαιά Ψαράδικα (από το Eski Baluk Hane: το κτήριο όπου ζυγίζονταν τα αλιεύματα και πληρώνονταν οι σχετικοί φόροι).

«Η παλαιά οδός Τσιμισκή ή … Τζιμισχί»

Το τοπωνύμιο Τζιμισχί συναντάται για πρώτη φορά το 1880 και αφορούσε το μικρό δρόμο που γνωρίζουμε σήμερα ως Αγίου Μηνά. Μετά την πυρκαγιά του 1917 και την εφαρμογή νέου πολεοδομικού σχεδίου, η παλαιά οδός Τσιμισκή καταργήθηκε.

Η ισοπέδωση των ερειπίων και η χάραξη οικοπέδων μετά την πυρκαγιά (1918 – 1919). Ομάδα ανθρώπων διασχίζει την σημερινή Τσιμισκή. Βρίσκεται ακριβώς στη γωνία των οδών Βασιλέως Ηρακλείου και Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Αριστερά, διακρίνεται η οδός Βασιλέως Ηρακλείου και Παλαιών Πατρών Γερμανού (αντίστοιχης σημερινής Μοργκεντάου). Η παλαιά οδός Βασιλέως Ηρακλείου ταυτιζόταν με τμήμα της σημερινής Τσιμισκή. Στο κάτω αριστερό μέρος της φωτογραφίας βρίσκεται σήμερα η περιοχή που ονομάζεται Διαγώνιος.

Το 1913, η πρώτη παράλληλος προς την παραλία ονομάσθηκε οδός Βασιλείου Βουλγαροκτόνου και και η δεύτερη παράλληλος, οδός Ιωάννου Τσιμισκή.
Πολλοί το πρόφεραν αλλά και το έγραφαν «Τζιμισχί». Και οι δυο αυτοί βυζαντινοί αυτοκράτορες, που βασίλεψαν αντίστοιχα στις περιόδους 985 – 1025 και 969 – 976 μ.Χ. πραγματοποίησαν επιτυχείς εκστρατείες κατά των Βουλγάρων, που απειλούσαν το Βυζάντιο.

Η επιλογή των συγκεκριμένων ονομασιών, προέκυψε από τις οξυμένες τότε ελληνο – βουλγαρικές σχέσεις και τις συνέδεε με την βυζαντινή ιστορία. Την παλαιά Τσιμισκή περπάτησε το 1668 ο περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπή, από το Λευκό Πύργο μέχρι την πλατεία Εμπορίου και μέτρησε το μήκος της σε 2000 βήματα!

Ο διαβάτης που θα κατηφόριζε την παλαιά οδό Τσιμισκή με κατεύθυνση προς τον Λευκό Πύργο πριν το 1890 , μπορούσε να θαυμάσει μερικά από τα πιο σημαντικά κτίσματα της Τουρκοκρατίας. Πρώτα απ΄όλα θα ξεκινούσε από το τέμενος που βρισκόταν στην αρχή του δρόμου. Ονομαζόταν «τέμενος του γιαλού».

Το Γιαχουντί Χαμάμ πριν το 1940

Μερικά μέτρα πιο κάτω, θα προσπερνούσε στα αριστερά του το ναό του Αγίου Μηνά, τον οποίο περιέβαλλε τεράστιος αυλόγυρος. Μετά θα περνούσε δίπλα από το λουτρό που αποκαλούμε σήμερα «Λουλουδάδικα», το Γιαχουντί χαμαμί.

Με πληροφορίες από το βιβλίο: «Η διαδρομή της μνήμης» των Γ. Αναστασιάδη – Ε. Χεκιμόγλου. εκδόσεις: UNIVERSITY STUDIO PRESS

Η φωτογραφία του Γιαχουντί χαμάμ, αντλήθηκε από το αρχείο της ομάδας «Παλιές Φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης».