Το Εκκλησιαστικό Ζήτημα στην Ουκρανία και η Ρωσική Παρέμβαση – Τι αναφέρει το Mission Eurasia στην Έκθεση Faith Under Russian Terror
Στις πρόσφατες διαπραγματεύσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, αναδύεται ένα περίπλοκο θρησκευτικό ζήτημα που ενδέχεται να επηρεάσει τις εξελίξεις παρόλο που σε αρχικό στάδιο δεν τέθηκε τέτοιο ζήτημα. Ωστόσο είναι εξαιρετικά πιθανό να τεθεί καθώς ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ είχε αναφερθεί σε πρόσφατες νομοθετικές πρωτοβουλίες στην Ουκρανία, λέγοντας ότι κάνουν διακρίσεις εις βάρος της ρωσικής γλώσσας, του ρωσόφωνου πληθυσμού και της Ορθόδοξης Εκκλησίας, σηματοδοτώντας έτσι την απροθυμία της Μόσχας να κάνει παραχωρήσεις σε αυτά τα ζητήματα.
Η Ουκρανία φιλοξενεί δύο κύριες Ορθόδοξες Εκκλησίες: την Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας (OCU), που αναγνωρίστηκε ως αυτοκέφαλη το 2019 από το Οικουμενικό Πατριαρχείο, και την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (UOC), η οποία διατηρεί ιστορικούς δεσμούς με το Πατριαρχείο Μόσχας, απηχώντας τις θέσεις της Ρωσικής Εκκλησίας και ενίοτε του Κρεμλίνου. Η κατάσταση που επικρατεί στην Ουκρανία, πριν καν ξεσπάσει ο πόλεμος, έχει βαθιές θρησκευτικές και πολιτικές προεκτάσεις, επηρεάζοντας την εσωτερική συνοχή της χώρας και τις διεθνείς σχέσεις.
Στις συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν στο Ριάντ, οι ΗΠΑ και η Ρωσία συμφώνησαν να συνεχίσουν τις προσπάθειες για τον τερματισμό του πολέμου, εξετάζοντας παράλληλα οικονομικές και επενδυτικές ευκαιρίες που θα προκύψουν από την ειρήνη. Ωστόσο, η απουσία της Ουκρανίας από αυτές τις διαπραγματεύσεις έχει προκαλέσει αντιδράσεις, με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να εκφράζει την ανησυχία του για πιθανή αποδυνάμωση της ουκρανικής θέσης. Σε αυτό το πλαίσιο, το εκκλησιαστικό ζήτημα μπορεί να διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο, καθώς η θρησκευτική ταυτότητα συνδέεται άμεσα με την εθνική κυριαρχία και την πολιτισμική ανεξαρτησία της Ουκρανίας.
Στατιστικά στοιχεία των Ορθόδοξων Εκκλησιών στην Ουκρανία
Σύμφωνα με δεδομένα της 1ης Ιανουαρίου 2021, η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (UOC) αριθμούσε 12.406 ενορίες, εκ των οποίων 239 ήταν ανενεργές και 89 μη εγγεγραμμένες. Αντίστοιχα, η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας (OCU) διέθετε 7.188 ενορίες, με 457 ανενεργές και 328 μη εγγεγραμμένες. Παρά την αριθμητική υπεροχή της UOC, η OCU έχει σημειώσει σημαντική αύξηση υποστήριξης μετά την απόκτηση του αυτοκέφαλου καθεστώτος της το 2019
Αυτές οι διαφορές αντικατοπτρίζουν την πολυπλοκότητα του θρησκευτικού τοπίου στην Ουκρανία, όπου η θρησκεία διαπλέκεται με την πολιτική και την εθνική ταυτότητα.
Η Mission Eurasia και η Έκθεση “Faith Under Russian Terror”
Σύμφωνα με το Mission Eurasia και την Έκθεση Faith Under Russian Terror, η κατάσταση της θρησκευτικής ελευθερίας στην Ουκρανία υπό τη ρωσική κατοχή είναι ιδιαίτερα κρίσιμη. Βασίζεται σε συνεντεύξεις με σχεδόν 70 αυτόπτες μάρτυρες και τεκμηριώνει τα εγκλήματα πολέμου της Ρωσίας, καθώς και τις στρατηγικές που εφαρμόζει για την καταστολή των θρησκευτικών κοινοτήτων στις κατεχόμενες περιοχές. Η Mission Eurasia είναι ένας εκπαιδευτικός και φιλανθρωπικός οργανισμός με έδρα τις Ηνωμένες Πολιτείες, που ιδρύθηκε το 1991. Δραστηριοποιείται σε 15 χώρες, υποστηρίζοντας χριστιανικές κοινότητες, προωθώντας την ελευθερία θρησκείας και παρέχοντας ανθρωπιστική βοήθεια σε περιοχές κρίσεων.
Το Πατριαρχείο Μόσχας και ο ρόλος του στη ρωσική επιθετικότητα
Το Πατριαρχείο Μόσχας, υπό τον Πατριάρχη Κύριλλο, έχει παίξει κεντρικό ρόλο στην προσπάθεια νομιμοποίησης της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία. Το Πατριαρχείο έχει υποστηρίξει δημόσια την πολιτική του Κρεμλίνου, κάνοντας λόγο ακόμα και για «ιερό πόλεμο» και μέρος του δόγματος του Ρωσικού Κόσμου (Russkiy Mir), που προωθεί την ιδέα ότι η Ουκρανία ανήκει στο πολιτιστική και πνευματική σφαίρα επιρροή της Ρωσίας.
Σύμφωνα με το Mission Eurasia, το Πατριαρχείο Μόσχας, μέσω της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας (UOC), η οποία απηχεί τις θέσεις του, έχει κατηγορηθεί για προώθηση της ρωσικής προπαγάνδας και συνεργασία με τις κατοχικές αρχές.
Η Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας (OCU) και η διαμάχη με το Πατριαρχείο Μόσχας
Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας (OCU) αναγνωρίστηκε ως αυτοκέφαλη από το Οικουμενικό Πατριαρχείο το 2019, μια απόφαση που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τη Ρωσία. Το Κρεμλίνο και το Πατριαρχείο Μόσχας θεωρούν την αυτοκεφαλία ως απειλή για την πνευματική και πολιτική επιρροή τους στην Ουκρανία.
Κατά τη διάρκεια της ρωσικής εισβολής, η OCU έχει αποκτήσει μεγαλύτερη δημοτικότητα μεταξύ των Ουκρανών, καθώς θεωρείται μια εκκλησία ανεξάρτητη από ρωσικές επιρροές. Σύμφωνα με την Έκθεση Faith Under Russian Terror, αυτό έχει οδηγήσει σε μετακινήσεις πιστών από την UOC προς την OCU, παρά την αντίσταση της Μόσχας.
Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και ο ρόλος του στη θρησκευτική κρίση
Η απόφαση του Πατριάρχη Βαρθολομαίου το 2019 να παραχωρήσει τον Τόμο της Αυτοκεφαλίας προκάλεσε διπλωματική κρίση μεταξύ Κωνσταντινούπολης και Μόσχας.
Η Μόσχα, σε αντίποινα, διέκοψε την ευχαριστιακή κοινωνία με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας και την Εκκλησία της Ελλάδας ενώ επιχείρησε να αποδυναμώσει τη θέση του Φαναρίου διεθνώς, ασκώντας πολιτικές και εκκλησιαστικές πιέσεις. Σύμφωνα με το Mission Eurasia, παρά τις πιέσεις, το Οικουμενικό Πατριαρχείο συνέχισε να υποστηρίζει την ανεξαρτησία της Ουκρανικής Εκκλησίας και έχει καταδικάσει τις ρωσικές διώξεις κατά θρησκευτικών κοινοτήτων.
Ρωσικές θρησκευτικές πολιτικές
Η έκθεση Faith Under Russian Terror τεκμηριώνει εκτεταμένες παραβιάσεις των θρησκευτικών ελευθεριών στις κατεχόμενες περιοχές, με στόχο την καταστολή κάθε εκκλησίας ή κοινότητας που δεν ελέγχεται από τη Ρωσία. Οι πολιτικές αυτές περιλαμβάνουν:
- Βίαιη καταστολή και φυλακίσεις ιερέων: Ορθόδοξοι ιερείς της OCU, προτεστάντες πάστορες και καθολικοί κληρικοί έχουν συλληφθεί, βασανιστεί ή εξαναγκαστεί να εγκαταλείψουν τις περιοχές.
- Κατάσχεση εκκλησιαστικών περιουσιών: Εκκλησίες και μοναστήρια έχουν καταληφθεί από τις ρωσικές αρχές και παραχωρηθεί στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.
- Απαγόρευση ουκρανικών προσευχών και λειτουργιών: Οι κατοχικές αρχές έχουν απαγορεύσει τις λειτουργίες στην ουκρανική γλώσσα και επιβάλλουν τη ρωσική γλώσσα στις εκκλησίες.
- Εξαναγκασμός για επανεγγραφή υπό ρωσικό νόμο: Οι εκκλησίες που δεν αποδέχονται τη ρωσική διοίκηση χάνουν το νομικό τους καθεστώς και κατάσχονται.
Κοινοποιήστε: