Μπενιαμίν Νετανιάχου: Ο «εφτάψυχος Μπίμπι» στην πιο κρίσιμη αποστολή της ζωής του

O Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο μακροβιότερος και για κάποιους ο πλέον αμφιλεγόμενος πρωθυπουργός στην ιστορία του Ισραήλ δίνει την πιο κρίσιμη μάχη της ζωής του

«Είναι το 1938 και το Ιράν είναι η Γερμανία… Ο εβραϊκός λαός δεν θα επιτρέψει δεύτερο Ολοκαύτωμα». Ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, επιστρατεύει συνθήματα σαν αυτό και αποφθέγματα από την Τορά αδιάκοπα επί δεκαετίες, προτρέποντας σε δράση ενάντια στη σοβαρότερη απειλή για το εβραϊκό κράτος -κατά τον ίδιο και το περιβάλλον του- ένα πυρηνικά οπλισμένο Ιράν.

Μετέφερε το μήνυμα σε διαδοχικούς προέδρους των ΗΠΑ. Παρουσίασε ένα σκίτσο του Ιράν με βόμβα στον ΟΗΕ. Και σε αμέτρητες εκδηλώσεις μνήμης για το Ολοκαύτωμα, περιέγραψε τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν ως την σημερινή «τελική λύση». Σε όλη τη διάρκεια της καριέρας του, ο Νετανιάχου μιλούσε διαρκώς για την πιεστική ιρανική απειλή, αλλά δεν έπειθε το ακροατήριό του που τον απέρριπτε ως καταστροφολόγο.

Οι επικριτές του Νετανιάχου στο εσωτερικό τον χλεύασαν ως «δειλό» που δεν θα τολμούσε ποτέ να επιτεθεί στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν – σε αντίθεση με τους πιο αποφασιστικούς προκατόχους του, οι οποίοι είχαν διατάξει τον βομβαρδισμό πυρηνικών αντιδραστήρων στο Ιράκ και τη Συρία. Όλα άλλαξαν την Παρασκευή 13 Ιουνίου.

Στις 3 τα ξημερώματα, οι Ισραηλινοί ξύπνησαν από μια επείγουσα ειδοποίηση από τη Διοίκηση Εσωτερικού Μετώπου, που τους καλούσε να μείνουν κοντά στα καταφύγια. Λίγο αργότερα, πληροφορήθηκαν ότι το Ισραήλ είχε επιτεθεί στους πυρηνικούς σταθμούς και την αεράμυνα του Ιράν και είχε δολοφονήσει τους κορυφαίους στρατιωτικούς και πυρηνικούς επιστήμονες της χώρας. Μέσα σε λίγες ώρες, ένα μπαράζ ιρανικών πυραύλων έπληξε το Τελ Αβίβ και τα περίχωρά του. Οι ανταλλαγές βομβών, drones και πυραύλων συνεχίζονται έκτοτε, προκαλώντας δεκάδες θανάτους αμάχων στο Ιράν και στο Ισραήλ και σημαντικές ζημιές. Ακολούθηκε η αμερικανική εμπλοκή και η εύθραυστη ανακοίνωση εκεχειρίας από τον ίδιο τον Τραμπ.

Για τον Νετανιάχου -και τους πιστούς του- η 13η Ιουνίου είναι η «μεγάλη δικαίωση». Μια ευκαιρία να ξαναγράψει την κληρονομιά του, η οποία έχει αμαυρωθεί από την αποτυχία του να αποτρέψει την καταστροφή της 7ης Οκτωβρίου 2023, όταν η Χαμάς επιτέθηκε στο Ισραήλ, σκοτώνοντας περίπου 1.200 άτομα και συλλαμβάνοντας 250 ομήρους στη Γάζα, πυροδοτώντας έναν καταστροφικό πόλεμο που συνεχίζεται. Ο πρωθυπουργός αγνόησε τις προειδοποιήσεις για επικείμενο πόλεμο, ενώ παράλληλα προώθησε την απολυταρχία, και στη συνέχεια κατηγόρησε τις υπηρεσίες ασφαλείας, διαδίδοντας δικαιολογίες και θεωρίες συνωμοσίας που πίστευαν μόνο οι φανατικοί υποστηρικτές του.

Ο πόλεμος στη Γάζα που ακολούθησε δεν έκανε πολλά για να ενισχύσει τα ηγετικά διαπιστευτήρια του Νετανιάχου. Ακόμα και αφού το Ισραήλ σκότωσε περισσότερους από 55.000 Παλαιστίνιους, δεν κατάφερε να πετύχει την «τελική νίκη» που υποσχέθηκε ο πρωθυπουργός. Η Χαμάς, όσο αποδεκατισμένη κι αν είναι, εξακολουθεί να έχει τον έλεγχο και 53 Ισραηλινοί όμηροι – 20 από αυτούς πιστεύεται ότι είναι ζωντανοί -παραμένουν σε αιχμαλωσία. Για πολλούς σε όλο τον κόσμο, το όνομα του Νετανιάχου είναι συνώνυμο με τις μαζικές δολοφονίες. Ακόμα και στο Ισραήλ, το αντιπολεμικό αίσθημα άρχισε να αυξάνεται αφού η εύθραυστη εκεχειρία κατέρρευσε στις 18 Μαρτίου.

H αποστολή της ζωής του

Η επίθεση στο Ιράν ωστόσο είναι πολύ πιο συναινετική στο Ισραήλ. Μια δημοσκόπηση του Ινστιτούτου Δημοκρατίας του Ισραήλ που δημοσιεύθηκε πρόσφατα έδειξε ότι το 82% των Εβραίων ερωτηθέντων -συμπεριλαμβανομένου του 57% που θεωρούν τους εαυτούς τους αριστερούς- υποστηρίζουν την απόφαση για επίθεση στο Ιράν. Μεταξύ των Αράβων ερωτηθέντων, το 11% υποστηρίζει και το 65% αντιτίθεται στο χτύπημα στο Ιράν.

Για τους Ισραηλινούς, το Ιράν είναι ο απόλυτος και πιο τρομακτικός εχθρός. Από την επανάσταση του 1979, κηρύττει την καταστροφή του «σιωνιστικού καθεστώτος». Με τα χρόνια έχτισε και εξόπλισε ένα «δαχτυλίδι φωτιάς» γύρω από το Ισραήλ, με επικεφαλής τη Χεζμπολάχ του Λιβάνου και το οπλοστάσιό της από πυραύλους και βλήματα. Τα τελευταία χρόνια, το Ιράν και οι σύμμαχοί του εκπόνησαν ένα σχέδιο για να καταστρέψουν το Ισραήλ μέσω ενός συνδυασμού διασυνοριακής εισβολής και πυραυλικών επιθέσεων. Αλλά στις 7 Οκτωβρίου η Χαμάς έδρασε μόνη της, επιτρέποντας στο Ισραήλ να ανασυνταχθεί και να χτυπήσει τους εχθρούς του έναν προς έναν.

Το περασμένο φθινόπωρο, το «δαχτυλίδι φωτιάς» κατέρρευσε. Το Ισραήλ νίκησε τη Χεζμπολάχ και σκότωσε τον ηγέτη της, τον Σαγιέντ Χασάν Νασράλα, κατέστρεψε τις βασικές αεροπορικές άμυνες του Ιράν και παρακολούθησε το συριακό καθεστώς Άσαντ, τον παλαιότερο περιφερειακό σύμμαχο του Ιράν, να καταρρέει εν μία νυκτί. Οι ουρανοί της Τεχεράνης ήταν πλέον ανοιχτοί σε ισραηλινά βομβαρδιστικά, όπως και της Γάζας, και αυξανόμενες φωνές καλούσαν τον Νετανιάχου να εκπληρώσει την αποστολή της ζωής του και να επιτεθεί στο Ιράν. Ανάμεσά τους και ο πρώην πρωθυπουργός Ναφτάλι Μπένετ, του φαινομενικού αντιπάλου του στις επόμενες εκλογές.

Παρά τις στρατιωτικές ευκαιρίες, το σημείο καμπής στον πολεμικό σχεδιασμό του Ισραήλ ήταν η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο. Ο Νετανιάχου πίστευε και δικαιώθηκε ότι μπορούσε να εξασφαλίσει ένα πρωτοφανές «πράσινο φως» για να χτυπήσει τα εργοστάσια εμπλουτισμού ουρανίου και πυραύλων στο Ιράν. Η στρατιωτική ηγεσία του Ισραήλ δίσταζε να ενεργήσει χωρίς τη συγκατάθεση των ΗΠΑ. Με τον Τραμπ ξανά στην εξουσία, ο Νετανιάχου ξεπέρασε τις αμφιβολίες του.

Από την οπτική γωνία του Νετανιάχου, η υποστήριξη του Τραμπ για την επίθεση -όσο χλιαρή κι αν ήταν στην αρχή- ήταν το κορυφαίο διπλωματικό επίτευγμα της καριέρας του. Απηχούσε για κάποιους τη μεγαλύτερη στρατιωτική νίκη του Ισραήλ, τον πόλεμο των «Έξι Ημερών» του 1967. Αμερικανοί αναλυτές έσπευσαν να ανακηρύξουν το Ισραήλ τον νέο περιφερειακό ηγεμόνα. Ακόμα και όταν εκατομμύρια Ισραηλινοί έτρεχαν στα καταφύγιά τους αρκετές φορές την ημέρα, ο Νετανιάχου και η ηγεσία των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων απέπνεαν ευφορία, σχεδόν πρόθυμοι να «ξεχάσουν» την καταστροφή της 7ης Οκτωβρίου και την κινούμενη άμμο στη Γάζα.

Δημιουργούσαν υψηλές προσδοκίες για άμεση επέμβαση των ΗΠΑ – απαραίτητη για την καταστροφή του υπόγειου πυρηνικού εργοστασίου του Ιράν – και για αλλαγή καθεστώτος στην Τεχεράνη, απειλώντας με τη δολοφονία του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Αλλά ο Νετανιάχου, ο οποίος επιστρατεύτηκε στις ειδικές δυνάμεις των Ισραηλινών Αμυντικών Δυνάμεων λίγο μετά τον εξαήμερο πόλεμο, θα έπρεπε να έχει λάβει τα μαθήματα του 1967: η καυχησιολογία οδηγεί σε εφησυχασμό, η οποία οδηγεί σε καταστροφή – όπως συνέβη το 1973, όταν η Αίγυπτος και η Συρία αντεπιτέθηκαν.

Η επιτυχία του Ισραήλ στην ανάσχεση του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν είναι ακόμη ασαφής, αλλά η διεξαγωγή ενός «πολέμου πόλεων» μεταξύ Τεχεράνης και Τελ Αβίβ θα ήταν σαφώς καταστροφική. Οι πρώτες ημέρες της ιρανικής εκστρατείας έφεραν στον Νετανιάχου μια στιγμή ανακούφισης από τα πολιτικά του προβλήματα. Η δίκη του για διαφθορά αναβλήθηκε. Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης χειροκρότησαν την απόφασή του να επιτεθεί στο Ιράν. Και οι επαναλήψεις της 7ης Οκτωβρίου και οι ιστορίες για τους ομήρους, συνεχείς υπενθυμίσεις της αποτυχίας του Νετανιάχου, σταμάτησαν να μεταδίδονται σε primetime.

«Πιστός όμως στην παράδοση, ο Νετανιάχου δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον για συμφιλίωση με τους πραγματικούς ή φανταστικούς αντιπάλους του. Αντίθετα, φαίνεται να βλέπει τα νέα του ηρωικά διαπιστευτήρια ως μέσο για να εντείνει την κούρσα του για να μετατρέψει το Ισραήλ σε μια θεοκρατική απολυταρχία, μια εβραϊκή εκδοχή του Ιράν» γράφει ο αρχισυντάκτης της ισραηλινής φιλελεύθερης εφημερίδας Haaretz, Αλουφ Μπεν.

Οι επικριτές του δεν εξεπλάγησαν όταν, επισκεπτόμενος ένα βομβαρδισμένο νοσοκομείο στη Μπερ Σεβά, μίλησε για την οικογένειά του που πλήρωσε το «κόστος» του πολέμου, έχοντας αναγκαστεί να αναβάλει τον γάμο του μικρότερου γιου του. Για αυτούς, ήταν ένα ακόμη παράδειγμα της συγκαταβατικής του αποστασιοποίησης από την κατάσταση των απλών Ισραηλινών.

Οι επικριτές του απορρίπτουν την απόφαση να επιτεθεί στο Ιράν ως πολιτικά υποκινούμενη και απρόσεκτη. Είναι μειοψηφία, σύμφωνα με δημοσκόπηση του Channel 13 που δημοσιεύθηκε την Τετάρτη, στην οποία το 64% των ερωτηθέντων πίστευε ότι ο Νετανιάχου θέλει πραγματικά να απαλλάξει το Ισραήλ από τα πυρηνικά και τους πυραύλους του Ιράν, και μόνο το 28% απέδωσε πολιτικά κίνητρα στην πολεμική του απόφαση. Αλλά η υποστήριξή τους για την καταστροφή του Νατάνζ και του Φόρντοου, ακόμη και για την απαλλαγή από τους ηγέτες του Ιράν, δεν μεταφράστηκε σε πρόθεση ψήφου υπέρ του τρέχοντος συνασπισμού, ο οποίος παραμένει αντιδημοφιλής. Η δικαίωση του Νετανιάχου, προφανώς, θα απαιτούσε πολύ περισσότερα από τους βομβαρδισμούς του Ιράν.

H κληρονομιά και το «τραύμα»της απώλειας

Η ιστορία του Μπέντζαμιν «Μπίμπι» Νετανιάχου είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ίδρυση και την επιβίωση του Ισραήλ. Γεννήθηκε στην Τελ Αβίβ το 1949, σε μια οικογένεια με βαθιές ρίζες στον σιωνισμό. Ο πατέρας του, Μπεν Σιών Νετανιάχου, ήταν διακεκριμένος ιστορικός και στενός συνεργάτης του Ζαμπροτίνσκι, ιδρυτή του ρεβιζιονιστικού σιωνισμού. Αυτό το οικογενειακό περιβάλλον διαμόρφωσε την πολιτική του σκέψη από νεαρή ηλικία, καθώς μεγάλωσε με την πεποίθηση ότι το Ισραήλ βρίσκεται σε συνεχή αγώνα για την ύπαρξή του

Ο πατέρας Νετανιάχου υπήρξε µαθητής του Ζαµποτίνσκι, ο οποίος υποστήριζε ότι οι Εβραίοι βρίσκονται σε ένα διαρκές Ολοκαύτωµα και η µοναδική διέξοδος από αυτήν τη µοίρα είναι η δηµιουργία ενός εβραϊκού κράτους µε κάθε κόστος. Η ύπαρξη του Ισραήλ δεν είναι ένα δικαίωµα πατρίδας, αλλά δογµατική αντίληψη που προκύπτει από θεϊκή εντολή.

Τα παιδικά του χρόνια στην Αμερική, όπου ο πατέρας του δίδασκε και οι σπουδές του μετέπειτα στο MIT και το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, του έδωσαν μια μοναδική προοπτική: την κατανόηση της αμερικανικής κουλτούρας και της πολιτικής σκηνής, εφόδικα που αργότερα θα αποδεικνύονταν ανεκτίμητα. Η στρατιωτική του θητεία στις επίλεκτες μονάδες των IDF, «Σαγιερέτ Ματκάλ» (Sayeret Matkal), όπου συμμετείχε σε επικίνδυνες αποστολές, μεταξύ των οποίων και η επιχείρηση διάσωσης ομήρων στην πτήση Sabena 571, τον έκανε να μη διστάζει μπροστά στον κίνδυνο.

Ο θάνατος του αδελφού του, Γιόναταν, κατά την «επιχείρηση Εντέμπε» το 1976, αποτέλεσε ένα καθοριστικό τραύμα που ενίσχυσε την αίσθηση του καθήκοντος και της αυτοθυσίας για την εθνική ασφάλεια. Ο Γιονάταν «Γιόνι» Νετανιάχου ήταν Ισραηλινός στρατιωτικός αξιωματικός που διοικούσε τη μονάδα «Σαγιερέτ Ματκάλ» κατά τη διάρκεια της επιδρομής στο Εντέμπε της Ουγκάντα.

Η επιδρομή ξεκίνησε ως απάντηση στην αεροπειρατεία μιας διεθνούς πολιτικής επιβατικής πτήσης από το Ισραήλ στη Γαλλία το 1976 από Παλαιστίνιους και Γερμανούς μαχητές, οι οποίοι πήραν τον έλεγχο του αεροσκάφους κατά τη διάρκεια μιας στάσης στην Ελλάδα και το έστρεψαν στη Λιβύη και στη συνέχεια στην Ουγκάντα, όπου έλαβαν υποστήριξη από τον δικτάτορα της χώρας, ​​Ίντι Αμίν. Αν και η αντιτρομοκρατική επιχείρηση του Ισραήλ ήταν επιτυχής, με τη διάσωση 102 από τους 106 ομήρους, ο Νετανιάχου ο πρεσβύτερος σκοτώθηκε εν ώρα δράσης – ο μόνος Ισραηλινός στρατιώτης που σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης.

Η άνοδος και οι σκιές της δικαιοσύνης

Η πολιτική του καριέρα είναι μια ιστορία θριάμβων και σκανδάλων. Από πρέσβης του Ισραήλ στα Ηνωμένα Έθνη, ανέβηκε στην κορυφή της ισραηλινής πολιτικής. Η πολιτική του καριέρα ξεκίνησε τη δεκαετία του 1980, υπηρετώντας ως πρέσβης στον ΟΗΕ και στη συνέχεια ως αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών. Το 1996, σε ηλικία μόλις 46 ετών, έγινε ο νεότερος πρωθυπουργός στην ιστορία του Ισραήλ. Έκτοτε, έχει υπηρετήσει συνολικά για πάνω από 16 χρόνια, γεγονός που τον καθιστά τον μακροβιότερο πρωθυπουργό της χώρας.

Η ικανότητά του στην επικοινωνία, ιδίως στα αγγλικά, και η χαρισματική του παρουσία τον καθιέρωσαν ως μια διεθνή προσωπικότητα. Ωστόσο, η μακρόχρονη παραμονή του στην εξουσία, η ιδιοσυγκρασία του και οι πολιτικές του επιλογές τον έφεραν συχνά αντιμέτωπο με έντονη κριτική.

Οι σοβαρότερες σκιές στην καριέρα του Νετανιάχου είναι οι κατηγορίες από τη δικαιοσύνη για διαφθορά, απάτη και κατάχρηση εμπιστοσύνης. Οι δίκες του, οι οποίες συνεχίζονται, έχουν διχάσει το Ισραήλ, αναγκάζοντάς τον ίδιο να σχηματίζει συνεχώς κυβερνήσεις συνασπισμού και να αντιμετωπίζει κατηγορίες ότι χρησιμοποιεί την εξουσία -αλλά και τους διαρκείς πολέμους- για προσωπική επιβίωση.

Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στη Γάζα, ο οποίος ξέσπασε μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς, αποτελεί το πιο δύσκολο κεφάλαιο της πρωθυπουργίας του Νετανιάχου. Η επίθεση αποκάλυψε σοβαρές αδυναμίες στην ισραηλινή άμυνα και ασφάλεια, αφήνοντας πίσω της ένα τραύμα που δύσκολα επουλώνεται. Για τον Νετανιάχου, ο πόλεμος στη Γάζα δεν είναι απλώς μια στρατιωτική σύγκρουση· είναι μια μάχη για την αποκατάσταση της αποτροπής του Ισραήλ, την απελευθέρωση των ομήρων και την εξασφάλιση της μακροπρόθεσμης ασφάλειας της χώρας. Εδώ και μήνες αντιμετωπίζει αυξανόμενη εσωτερική πίεση, με διαδηλώσεις που ζητούν την παραίτησή του και την άμεση επιστροφή των ομήρων.

Ο «εφτάψυχος» Νετανιάχου

Καθώς ο κόσμος παρακολουθεί την ισοπέδωση της Γάζας και τις συνέπειες της αμερικανικής εμπλοκής στη σύγκρουση με το Ιράν, οι σκέψεις, οι προσδοκίες και οι φόβοι του Ισραηλινού πρωθυπουργού καθορίζουν το μέλλον όχι μόνο της χώρας του, αλλά και ολόκληρης της περιοχής.

Ο κίνδυνος μιας πλήρους περιφερειακής ανάφλεξης, με πολλαπλά μέτωπα να ανοίγουν ταυτόχρονα, από τον Λίβανο και τη Συρία μέχρι την Υεμένη παραμένει για κάποιους πιθανό σενάριο. Η ιδέα ενός παρατεταμένου πολέμου, που θα απομυζήσει πόρους και θα προκαλέσει ανεπανόρθωτες απώλειες στο Ισραήλ, είναι ένας από τους «εφιάλτες» που στοιχειώνουν τον «Μπίμπι». Επίσης, φοβάται την εσωτερική διχόνοια, που ήδη είναι ορατή, και την πιθανότητα να χάσει την πολιτική του βάση εν μέσω μιας τόσο κρίσιμης περιόδου. Το προσωπικό του μέλλον, οι δίκες και η κληρονομιά του, είναι όλα αλληλένδετα με την έκβαση της νεας σύγκρουσης.

Παρά τη μακροχρόνια παρουσία του στην εξουσία, ο Νετανιάχου είναι μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Η ισραηλινή κοινωνία είναι βαθιά διχασμένη ως προς το πρόσωπο και τις πολιτικές του. Οι υποστηρικτές του τον βλέπουν ως τον μόνο ικανό να διασφαλίσει την ασφάλεια του Ισραήλ σε ένα εχθρικό περιβάλλον, έναν χαρισματικό ηγέτη που προστατεύει τα εθνικά συμφέροντα. Οι επικριτές του από την άλλη, σαφώς περισσότεροι τον κατηγορούν για υπονόμευση της δημοκρατίας, διαφθορά και για τη δημιουργία ενός κλίματος πόλωσης.

Πολλοί θεωρούν ότι η επιθυμία του «βασιλιά Μπίμπι» να παραμείνει στην εξουσία συνδέεται άμεσα με την προσπάθειά του να αποφύγει μια ενδεχόμενη καταδίκη. Καθώς ο κόσμος περιμένει την επόμενη κίνηση, ο «εφτάψυχος» Νετανιάχου που έχει επιζήσει τόσων πολιτικών καταιγίδων βρίσκεται μπροστά στη μεγαλύτερη πρόκληση της ζωής του. Οι επιλογές του, είτε αυτή οδηγήσει σε νίκη είτε σε καταστροφή, θα καθορίσουν πιθανότατα όχι μόνο τη δική του κληρονομιά, αλλά και την πορεία ολόκληρης της Μέσης Ανατολής.

Πηγή