Για πρώτη φορά εδώ και τουλάχιστον 30 χρόνια, ο αμυντικός τομέας της Ευρώπης βρίσκεται σε άνοδο. Μετά από δεκαετίες συμπίεσης στους στρατιωτικούς προϋπολογισμούς της γηραιάς ηπείρου, η απαγκίστρωση του Τραμπ από την Ουκρανία καλεί τους «27» να επωμιστούν το βάρος της ασφαλείας τους. Πώς συγκρίνονται οι αμυντικές δαπάνες στις δύο όχθες του Ατλαντικού και πώς αλλάζουν τα δεδομένα για τις μεγάλες βιομηχανίες όπλων της ΕΕ.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις υπόσχονται να ξεκλειδώσουν εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για να κινητοποιήσουν τη βιομηχανική τους βάση και να καλύψουν τα κενά στα οπλοστάσια τους.
Οι αμυντικές δαπάνες σε ΗΠΑ και ΕΕ
Μετά την απόφαση Τραμπ να διακόψει τη στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία, η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρουσίασε στις Βρυξέλλες το σχέδιο ReArm Europe για τις αμυντικές και στρατιωτικές δαπάνες της ΕΕ, το οποίο θα μπορούσε να κινητοποιήσει κοντά στα 800 δισεκατομμύρια ευρώ και να παρέχει 150 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια προς τα κράτη-μέλη για επενδύσεις στην άμυνα.
Στις ΗΠΑ την ίδια ώρα το νομοσχέδιο χρηματοδότησης του Υπουργείου Άμυνας για το οικονομικό έτος 2024 παρέχει 824,3 δισεκατομμύρια δολάρια, σε μία αύξηση 26,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων σε σχέση με το οικονομικό έτος 2023. Οι αμυντικές ομάδες της ΕΕ έχουν επωφεληθεί από τις υψηλότερες δαπάνες μετά την πλήρη εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία πριν από τρία χρόνια, με τις νέες παραγγελίες να αυξάνονται σε υψηλά επίπεδα ρεκόρ.
Η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, ωστόσο, έχει υπερτροφοδοτήσει την προσπάθεια επανεξοπλισμού της Ευρώπης και μαζί με αυτήν, τις προοπτικές της βιομηχανίας. Οι αποτιμήσεις των εταιρειών εκτινάχθηκαν στα υψηλά όλων των εποχών αυτή την εβδομάδα, με τις μετοχές σε ορισμένους ομίλους να αυξάνονται περισσότερο από 40% από την αρχή του έτους. «Οι γεωπολιτικές εντάσεις, συμπεριλαμβανομένης της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία τροφοδοτούν έναν νέο παγκόσμιο αμυντικό υπερκύκλο», δήλωσε η Λορεντάνα Μουχαρέμι αναλύτρια της Morningstar.
Το ενδεχόμενο τέλος της στρατιωτικής υποστήριξης των ΗΠΑ προς την Ευρώπη έχει εγείρει ερωτήματα σχετικά με τα κενά της ηπείρου – και ποιες εταιρείες θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την επείγουσα ανάγκη να τα καλύψουν. Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει αποκαλύψει τρωτά σημεία σε τομείς όπως η πληροφόρηση και η επιτήρηση, τα συστήματα προστασίας από τον αέρα και τους πυραύλους και τον ανεφοδιασμό αέρος-αέρος. Οι ΗΠΑ κατάφεραν αυτή την εβδομάδα ένα πλήγμα στην ικανότητα της Ουκρανίας να στοχεύει τις ρωσικές δυνάμεις διακόπτοντας την ανταλλαγή πληροφοριών με το Κίεβο.
Οι εκτιμήσεις του Διεθνούς Ινστιτούτου Ερευνών για την Ειρήνη της Στοκχόλμης δείχνουν ότι οι ΗΠΑ αντιπροσώπευαν το 55% των εισαγωγών αμυντικού εξοπλισμού της Ευρώπης μεταξύ 2019 και 2023 — από 35% τα προηγούμενα πέντε χρόνια. Η αλλαγή πολιτικής της Αμερικής προς την Ευρώπη είναι «αρκετά θεμελιώδης και η μεγαλύτερη αλλαγή από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», σύμφωνα με τον Γκίντραμ Βολφ, συνεργάτη στο think-tank Bruegel που εδρεύει στις Βρυξέλλες. «Είναι συγκρίσιμο με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου», είπε, «αλλά με μια αρνητική πλευρά επειδή η δυτική Ευρώπη βρίσκεται κάτω από την ομπρέλα των ΗΠΑ [και] υπό τη στρατηγική ηγεσία των ΗΠΑ τα τελευταία 80 χρόνια».
Στελέχη του κλάδου έχουν δηλώσει ότι είναι έτοιμα να ενισχύσουν τις επενδύσεις, αλλά τόνισαν ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους για δαπάνες με μακροπρόθεσμα συμβόλαια. Η Ευρώπη έχει την «απαραίτητη τεχνολογία για να παράγει όλο το φάσμα του αμυντικού εξοπλισμού που χρειάζεται», δήλωσε αυτή την εβδομάδα ο Πάτρις Κέιν, διευθύνων σύμβουλος του γαλλικού ομίλου αμυντικών ηλεκτρονικών Thales. Το κλειδί, ωστόσο είναι εάν οι δηλώσεις θα «υποστηριχθούν από επιπλέον συμβόλαια»…Αν έρθουν οι παραγγελίες, θα είμαστε έτοιμοι».
Οι αμερικανικές αμυντικές εταιρείες θα μπορούσαν επίσης να επωφεληθούν από τις αυξημένες δαπάνες των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, εκτός εάν οι χώρες προχωρήσουν στον σκόπιμα αποκλεισμό του αμερικανικού εξοπλισμού. Αρκετές ευρωπαϊκές χώρες έχουν αγοράσει το F-35 της Lockheed Martin, το πιο προηγμένο μαχητικό αεροσκάφος στον κόσμο.
Επίγειος πόλεμος και πυρομαχικά
Η παραγωγική ικανότητα της Ευρώπης για πυρομαχικά και τεθωρακισμένα οχήματα έχει αυξηθεί σημαντικά, γεγονός που θα μπορούσε επίσης να δώσει την ευκαιρία στους κατασκευαστές των ΗΠΑ όπως η General Dynamics να συνεχίσουν να παρέχουν εξοπλισμό. Ωστόσο, οι άμεσοι Ευρωπαίοι ωφελούμενοι από οποιαδήποτε αύξηση των δαπανών αναμένεται να είναι η μικρή ομάδα πρωταθλητών εθνικής άμυνας, όπως η γερμανική Rheinmetall και η βρετανική BAE Systems, που έχουν επωφεληθεί από παραγγελίες για χερσαία οχήματα και πυρομαχικά.
Η KNDS, μια συμμαχία της γαλλικής Nexter και της γερμανικής Krauss-Maffei Wegmann, είναι ένας άλλος πιθανός νικητής. Η Rheinmetall, η BAE, η Nexter και η φινλανδο-νορβηγική κρατική Nammo θα επωφεληθούν από περισσότερες επενδύσεις σε πυρομαχικά. Οι προμηθευτές εκρηκτικών και προωθητικών υλών όπως η βρετανική Chemring και η γαλλική Eurenco θα συνεχίσουν επίσης να είναι νικητές.
Συστήματα αεράμυνας και πυραύλων
Περισσότερη χρηματοδότηση αναμένεται επίσης να εισρεύσει σε συστήματα αεράμυνας και πυραύλων. Η Ουκρανία μέχρι τώρα επωφελήθηκε από το αμερικανικό σύστημα Patriot, το πιο προηγμένο όπλο αεράμυνας της Ουάσιγκτον, το οποίο χρησιμοποιείται επίσης από αρκετούς συμμάχους. Αποτελείται από ένα σύστημα ραντάρ και κινητούς εκτοξευτές που μπορούν να εκτοξεύσουν πυραύλους αναχαίτισης σε εισερχόμενα βλήματα ή αεροσκάφη.
Οι αναλυτές είπαν ότι η Ευρώπη θα μπορούσε να στείλει στο Κίεβο περισσότερους από τους πυραύλους SAMP-T της. Το σύστημα, που κατασκευάστηκε από την Eurosam, μια κοινοπραξία μεταξύ του πανευρωπαϊκού πρωταθλητή πυραύλων MBDA και της Thales, χρησιμοποιείται επίσης από τις ιταλικές και γαλλικές ένοπλες δυνάμεις.
Η Thales εξασφάλισε την Κυριακή μια συμφωνία 1,6 δισεκατομμυρίων λιρών από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου για την κατασκευή περισσότερων από τους ελαφρούς πυραύλους πολλαπλών ρόλων της (LMM) που χρησιμοποιούν οι δυνάμεις της Ουκρανίας. Η Σουηδική Saab, η οποία κατασκευάζει τα αντιαρματικά NLAW, θα μπορούσε επίσης να εξασφαλίσει περισσότερες παραγγελίες.
Πληροφορίες και επιτήρηση
Ένας άλλος ζωτικός τομέας στον οποίο η Ευρώπη πρέπει να ενισχύσει τις επενδύσεις είναι η πληροφόρηση, η επιτήρηση και η αναγνώριση (ΙSR). Ο Ντάγκλας Μπάρι, ανώτερος συνεργάτης για τη στρατιωτική αεροδιαστημική στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών, είπε ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία υπογράμμισε τη σημασία του ISR και τον κρίσιμο ρόλο της Αμερικής στην παροχή του.
Η Ευρώπη βασίζεται μόνο σε τρία αεροσκάφη πληροφοριών με σήματα «μεγάλων πτερυγίων», συμπεριλαμβανομένου του αεροσκάφους Boeing RC-135 Rivet Joint που χρησιμοποιείται από το Ηνωμένο Βασίλειο. Ένας πιθανός δικαιούχος είναι η Hensoldt με έδρα το Μόναχο, σύμφωνα με αναλυτές, η οποία εργάζεται σε ένα σύστημα αερομεταφερόμενης επιτήρησης που ονομάζεται Pegasus για τις ένοπλες δυνάμεις της Γερμανίας. Η σουηδική Saab έχει επίσης δυνατότητες σε συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης και ελέγχου
Διαστημικές και δορυφορικές επικοινωνίες
Η δορυφορική επικοινωνία και η ενοποίηση δεδομένων στο πεδίο της μάχης είναι βασικοί τομείς στους οποίους η Ευρώπη έχει βασιστεί στη βοήθεια των ΗΠΑ. Η «ενσωμάτωση της ψηφιακής, της διαχείρισης δεδομένων, της δορυφορικής νοημοσύνης και στη συνέχεια η σύνδεση όλων αυτών με τα στρατεύματα στο έδαφος — αυτό είναι ένα μεγάλο κενό όπου πρέπει να κάνουμε μια μεγάλη επένδυση», είπε ο Βολφ.
Η Eutelsat, η γαλλική εταιρεία εκμετάλλευσης δορυφόρων και ιδιοκτήτης της OneWeb, δήλωσε αυτή την εβδομάδα ότι βρίσκεται σε συνομιλίες με τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις για την παροχή πρόσθετης δορυφορικής συνδεσιμότητας στην Ουκρανία. Η εταιρεία βρίσκεται σε καλή θέση εάν το Starlink του Έλον Μασκ, το οποίο έχει διαδραματίσει κρίσιμο ρόλο στο να βοηθήσει το Κίεβο να βελτιώσει τις επικοινωνίες του στο πεδίο της μάχης, αποσύρει τις υπηρεσίες του. Η τιμή της μετοχής της Eutelsat αυξήθηκε περισσότερο από 500% από το κλείσιμο της Παρασκευής.
AI και αυτόνομα συστήματα
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αναμένεται να διαθέσουν σημαντικά ποσά για νέους τομείς ανάπτυξης, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο και η αυτονομία, που πρόκειται να διαδραματίσουν τεράστιο ρόλο σε μελλοντικούς πολέμους. Η αλλαγή θα ωφελήσει ορισμένους υπάρχοντες παίκτες – η Thales είναι ηγέτης στην ασφάλεια στον κυβερνοχώρο, ενώ η ιταλική Leonardo έχει εμπειρία δεκαετιών σε αισθητήρες και ραντάρ. Η Leonardo βρίσκεται επίσης σε συνομιλίες για μια συνεργασία με την εταιρεία κατασκευής drone Baykar με έδρα την Τουρκία για την ενίσχυση των παραγωγικών δυνατοτήτων της ηπείρου.
Νεοεισερχόμενοι στον κλάδο, ωστόσο, αναμένεται επίσης να επωφεληθούν, όπως και η αναπτυσσόμενη βιομηχανία drone της Ουκρανίας. Ο Robert Stallard, αναλυτής της Vertical Research Partners, είπε ότι η Ευρώπη είχε «την ευκαιρία να κάνει τα πράγματα διαφορετικά»…να φέρει στην άμυνα περισσότερες εμπορικές εταιρείες τεχνολογίας». «Αν σκοπεύετε να αυξήσετε τις αμυντικές δαπάνες κατά 50% υπάρχει μια ευκαιρία για νεοφυείς αμυντικές επιχειρήσεις στην Ευρώπη».
Η γερμανική start-up Helsing για την αμυντική τεχνητή νοημοσύνη, που θεωρείται η απάντηση της Ευρώπης στην αμερικανική επιχείρηση πληροφοριών πληροφοριών Palantir Technologies του Πίτερ Τίελ, ανακοίνωσε πέρυσι ότι θα προχωρήσει στην κατασκευή drone για να αξιοποιήσει την αυξανόμενη ζήτηση για αυτόνομα όπλα. Η εταιρεία έχει δεσμευτεί να παραδώσει 6.000 από τα επιθετικά drones HX-2 στην Ουκρανία. Τα drones κινούνται ηλεκτροκίνητα με αυτονομία έως και 100 χλμ. Η προηγμένη ενσωματωμένη τεχνητή νοημοσύνη επιτρέπει την πλήρη αντίσταση στον ηλεκτρονικό πόλεμο.
Στα 2,46 τρις δολάρια οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες το 2024
Ως απάντηση στις αυξανόμενες απειλές, οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν στα 2,46 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2024. Οι χώρες στην Ασία, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική και την Ευρώπη είδαν σημαντικές αυξήσεις στον προϋπολογισμό τους, αν και η πρόσφατη έκκληση του προέδρου Τραμπ για ελάχιστη δαπάνη 5% του ΑΕΠ μεταξύ των μελών του ΝΑΤΟ παραμένει ανέφικτη για τις περισσότερες χώρες.
Το 2024, οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες αντανακλούσαν τις εντεινόμενες προκλήσεις για την ασφάλεια και έφθασαν τα 2,46 τρισεκατομμύρια δολάρια, από 2,24 τρισεκατομμύρια δολάρια το προηγούμενο έτος. Η ανάπτυξη επιταχύνθηκε επίσης, με την αύξηση σε πραγματικούς όρους κατά 7,4% να ξεπερνά τις αυξήσεις κατά 6,5% το 2023 και 3,5% το 2022. Ως αποτέλεσμα, το 2024, οι παγκόσμιες αμυντικές δαπάνες αυξήθηκαν κατά μέσο όρο στο 1,9% του ΑΕΠ, από 1,6% το 2022 και 3,5% το 2022 και το 2022.
Οι αυξήσεις προήλθαν από την επιδείνωση του περιβάλλοντος ασφαλείας και τις οξυμένες αντιλήψεις για τις απειλές, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική. Επιπλέον, η χαλάρωση του πληθωρισμού επέτρεψε σε πολλές χώρες να επενδύσουν σε νέες αμυντικές δυνατότητες αντί να καλύπτουν απλώς υψηλότερα λειτουργικά κόστη και μισθούς. Η μόνη περιοχή που δεν σημείωσε αυξήσεις σε πραγματικούς όρους ήταν η Υποσαχάρια Αφρική, όπου οι αμυντικές δαπάνες μειώθηκαν κατά 3,7%
Τι ρόλο παίζουν οι ΗΠΑ στην ευρωπαϊκή ασφάλεια;
Οι ΗΠΑ διαδραμάτισαν κομβικό ρόλο στην ευρωπαϊκή ασφάλεια από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν βοήθησαν στη δημιουργία του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) και ανέπτυξαν εκατοντάδες χιλιάδες στρατιώτες στην Ευρώπη για να αμφισβητήσουν τη σοβιετική επιρροή. Έκτοτε διατήρησαν αυτή την ηγεσία στον τομέα της ασφάλειας, ενώ διεύρυναν επίσης το καθεστώς της παγκόσμιας υπερδύναμης.
Από τον Ιούλιο του 2024, οι ΗΠΑ είχαν περίπου 65.000 εν ενεργεία στρατιώτες μόνιμα σταθμευμένους σε όλη την Ευρώπη, μαζί με εκτεταμένα όπλα, αμυντικά συστήματα και άλλα περιουσιακά στοιχεία ζωτικής σημασίας για το ΝΑΤΟ, σύμφωνα με το Κέντρο Δεδομένων Defense Manpower της κυβέρνησης των ΗΠΑ.
Αυτό περιλαμβάνει έξι προτοποθετημένα αποθέματα όπλων στην Ευρώπη, εξοπλισμένα με άρματα μάχης και τεθωρακισμένα οχήματα, οκτώ αεροπορικές μοίρες, τέσσερα αντιτορπιλικά του ναυτικού και περίπου 100 πυρηνικές βόμβες. Επιπλέον, οι ΗΠΑ έχουν περίπου 10.000 στρατιώτες σε εκ περιτροπής σε ανάπτυξη στην Πολωνία – βασικό μέρος της ανατολικής πλευράς του ΝΑΤΟ με τη Ρωσία.
Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ παρείχαν την πλειοψηφία της άμεσης στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία από τότε που η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία το 2022, διοχετεύοντας στη χώρα περίπου 65 δισεκατομμύρια δολάρια, σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ. Κατά τον υπολογισμό άλλων τύπων βοήθειας, οι ΗΠΑ είχαν διαθέσει περίπου 183 δισεκατομμύρια δολάρια στην απάντηση της Ουκρανίας στις 30 Σεπτεμβρίου 2024, σύμφωνα με την Ukraine Oversight, έναν ιστότοπο που δημιουργήθηκε από την κυβέρνηση των ΗΠΑ για την καταγραφή της βοήθειας που αποστέλλεται στην Ουκρανία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, από την πλευρά της, έχει στείλει συνολικά 141 δισεκατομμύρια δολάρια σε βοήθεια στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της στρατιωτικής βοήθειας 51 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Ωστόσο, ο Τραμπ έχει πει ότι είναι πλέον καιρός οι ΗΠΑ να αποχωρήσουν στρατιωτικά από την Ευρώπη και θέλει οι σύμμαχοί τους στην ήπειρο να σηκώσουν το περισσότερο βάρος. «Η σκληρή στρατηγική πραγματικότητα εμποδίζει τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής να επικεντρωθούν κυρίως στην ασφάλεια της Ευρώπης», δήλωσε ο υπουργός Άμυνας του Τραμπ Πιτ Χέγκσεθ σε μια συνάντηση των συμμάχων του ΝΑΤΟ στις 12 Φεβρουαρίου. «Οι ευρωπαίοι σύμμαχοι πρέπει να ηγηθούν από το μέτωπο».
Πόσο ισχυροί είναι οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ;
Τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ έχουν συνολικά δύο εκατομμύρια εν ενεργεία στρατιώτες, ένα μικρό τμήμα των οποίων έχει ανατεθεί απευθείας να υπηρετήσει υπό τη διοίκηση της συμμαχίας. Η Τουρκία και η Πολωνία έχουν τους περισσότερους στρατιώτες, με 481.000 και 216.000 αντίστοιχα, σύμφωνα με τις τελευταίες εκτιμήσεις του ΝΑΤΟ.
Ακολουθούν η Γαλλία και η Γερμανία με 205.000 και 186.000 στρατιώτες. Το Ηνωμένο Βασίλειο, το οποίο προσφέρθηκε να στείλει ειρηνευτικές δυνάμεις στην Ουκρανία στο πλαίσιο μιας πιθανής ειρηνευτικής συμφωνίας, έχει 138.000 στρατιώτες. Το ίδιο το ΝΑΤΟ έχει μια δύναμη περίπου 40.000 σε όλη την ανατολική πλευρά του – που εκτείνεται σε Εσθονία, Λετονία, Πολωνία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Ρουμανία και Βουλγαρία. Μαζί, οι ευρωπαίοι σύμμαχοι του ΝΑΤΟ έχουν περίπου 7.000 αεροσκάφη, 6.800 άρματα μάχης, 2.170 στρατιωτικά πλοία και έξι αεροπλανοφόρα, σύμφωνα με τον δείκτη άμυνας Global Firepower.
Τι θα γινόταν στο ΝΑΤΟ εάν υποχωρούσαν οι ΗΠΑ;
Παρά τα σημαντικά στρατιωτικά του μέσα, το ΝΑΤΟ εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις ΗΠΑ για να αποτρέψει τις απειλές στην Ευρώπη. Σε περίπτωση μεγάλης επίθεσης σε έναν από τα μέλη του, όπως από τη Ρωσία, το ΝΑΤΟ πιθανότατα θα περίμενε από τις ΗΠΑ να σπεύσουν με εκατοντάδες χιλιάδες επιπλέον στρατεύματα στην Ευρώπη, σύμφωνα με το οικονομικό think tank Bruegel.
Εάν η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να βασίζεται σε αυτή την υποστήριξη, ενισχυμένη από την προηγμένη στρατιωτική τεχνολογία και υποδομή της Ουάσιγκτον, οι ειδικοί εκτιμούν ότι η ήπειρος θα χρειαστεί να δημιουργήσει 50 νέες ταξιαρχίες, η καθεμία αποτελούμενη από χιλιάδες στρατιώτες, για να καλύψει το κενό. Ανησυχώντας, τα ευρωπαϊκά κράτη αισθάνονται την πίεση να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες.
Κοινοποιήστε: