«Μέχρι το 2050 θα έχουμε βουνά ολόκληρα από φωτοβολταϊκά που έχουν ολοκληρώσει τον κύκλο ζωής τους, αν δεν ξεκινήσουμε άμεσα να στήνουμε ολοκληρωμένες αλυσίδες ανακύκλωσης», προειδοποιεί ο Διεθνής Οργανισμός Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΙRENA). Είναι γεγονός πως τα τελευταία χρόνια η χρήση των φωτοβολταϊκών (Φ/Β) πλαισίων γνωρίζει αύξηση όχι μόνο στην Ελλάδα αλλά παγκοσμίως. Μόνο στην ελληνική αγορά διατέθηκαν, βάσει του Αναθεωρημένου Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα, 240.000 τόνοι Φ/Β πλαισίων μεταξύ 2014 και 2023, από τους οποίους οι 225.000 τόνοι στην τριετία 2020-2023, ενώ για το 2030 προβλέπονται 300.000-400.000 τόνοι.
Σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται φανερό πως πρέπει να εφαρμόζονται κανόνες ορθής διαχείρισης και ανακύκλωσης των Φ/Β πλαισίων, όταν απορρίπτονται ως άχρηστα, για να αποφευχθεί η δημιουργία ανεξέλεγκτων όγκων αποβλήτων. Έτσι, είναι πολύ σημαντικό το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχουν κάποιες μονάδες ανακύκλωσης αποβλήτων ηλεκτρικού ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) στη χώρα μας, με βιομηχανικό εξοπλισμό και δραστηριότητα στην ανακύκλωση Φ/Β πλαισίων και αυτό είναι σημαντικό για τη χώρα και την ανακύκλωση.
Τι λέει η νομοθεσία – Ποια η ευθύνη του παραγωγού
Σύμφωνα με την Οδηγία 2012/19/ΕΚ για τα απόβλητα προϊόντων Ηλεκτρικού Ηλεκτρονικού Εξοπλισμού (ΗΗΕ), η οργανωτική και οικονομική (χρηματοδοτική) ευθύνη εκπλήρωσης των υποχρεώσεων διαχείρισης αποβλήτων ΗΗΕ ανατίθεται στους παραγωγούς του προϊόντος, όχι όταν το προϊόν καταστεί απόβλητο αλλά όταν διατίθεται πρώτη φορά στην ελληνική αγορά.
Ο παραγωγός, είτε είναι νομικό είτε φυσικό πρόσωπο, όπως ορίζεται στο άρθ. 11 του ν. 4819/2021 (ΦΕΚ Α΄129/2021) που διαθέτει προϊόντα στην ελληνική αγορά με οποιοδήποτε τρόπο, ακόμα και από απόσταση, διαδικτυακά ή μέσω πλατφόρμας, είναι υποχρεωμένος να οργανώνει ο ίδιος ή να συμμετέχει σε Συλλογικό Σύστημα διαχείρισης (ΣΣΕΔ) αποβλήτων του συγκεκριμένου προϊόντος.
Ως προς την Ανακύκλωση Φωτοβολταϊκών πλαισίων, όπως και στα λοιπά ΗΗΕ, ο παραγωγός οφείλει να συμβάλλεται με τον φορέα ΣΣΕΔ ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ, να εγγράφεται και να καταχωρεί στοιχεία του ίδιου και ποσότητες πωληθέντων προϊόντων του στο Εθνικό Μητρώο Παραγωγών (ΕΜΠΑ) του ΕΟΑΝ και να καταβάλλει αντίστοιχη χρηματική εισφορά ανακύκλωσης στο ΣΣΕΔ για κάθε προϊόν που διέθεσε στην αγορά.
Ποια είναι η κατάσταση στην Ελλάδα σήμερα; Μόλις 40 από τις περίπου 340 επιχειρήσεις (υπόχρεοι παραγωγοί) έχουν συμμορφωθεί με τη νομοθετική τους υποχρέωση για απόδοση χρηματικής εισφοράς ανακύκλωσης στα νέα Φ/Β πλαίσια που τοποθετούν. Η ελλιπής συμμόρφωση, μαζί με την απουσία ελέγχων και εφαρμογής της νομοθεσίας, οδηγεί σε σοβαρό έλλειμμα χρηματοδότησης για τη διαχείριση και ανακύκλωση των ηλιακών αποβλήτων. Ενδεικτικά, το 2023 εγκαταστάθηκαν περίπου 2,6 εκατομμύρια Φ/Β αλλά μόλις το 5% αυτών καλύφθηκε από χρηματοδότηση για ανακύκλωση.
Σύμφωνα με τον Δημήτρη Χριστογιαννόπουλο, Γενικό Διευθυντή του Συλλογικού Συστήματος Εναλλακτικής Διαχείρισης Αποβλήτων ΗΗΕ ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ Α.Ε., «Η μη συμμόρφωση οπισθοδρομεί την ανακύκλωση, παραβιάζει τη νομοθεσία, προσβάλλει τον ανταγωνισμό και δεν συμβάλλει στην εκπλήρωση των εθνικών στόχων ανακύκλωσης».
Τι ισχύει με τη χρηματοδότηση της ανακύκλωσης Φ/Β πλαισίων
Τα ιστορικά απόβλητα Φ/Β πλαισίων που διατέθηκαν στην αγορά πριν από το 2020 (έτος ανάθεσης της διαχείρισής τους σε φορέα ΣΣΕΔ) δεν έχουν υπαχθεί σε χρηματική εισφορά παραγωγού, όπως ορίζεται στις ΚΥΑ 23615/2014, ΥΑ 181504/2016 και στον ν. 4819/2021, για την ανακύκλωσή τους στο τέλος του κύκλου ζωής τους. Η χρηματοδότηση της συλλογής, επεξεργασίας, ανάκτησης και διαχείρισης αυτών των αποβλήτων προϊόντων, βαρύνει τον τελικό χρήστη, κάτοχο ή παραγωγό .
Για τα Φ/Β πλαίσια που διατέθηκαν στην αγορά από το 2020 και έπειτα, η ευθύνη χρηματοδότησης της ανακύκλωσης βαρύνει τους παραγωγούς μέσω του Συστήματος (ΣΣΕΔ) στο οποίο οφείλουν να συμμετέχουν και να καταβάλλουν την χρηματική εισφορά ανακύκλωσης. Σημειώνεται πως το συνολικό κόστος διαχείρισης ενός αποβλήτου Φ/Β πλαισίου είναι σημαντικά υψηλότερο από την αρχική εισφορά ανακύκλωσης, καθιστώντας έτσι οικονομικά και περιβαλλοντικά πιο συμφέρουσα τη συμμόρφωση με τις προβλεπόμενες διαδικασίες.
Σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή της ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ, το κόστος διαχείρισης ήταν ιδιαίτερα υψηλό, δεδομένου ότι μέχρι πρότινος τα συλλεχθέντα απόβλητα πάνελ αποστέλλονταν στην Ιταλία για επεξεργασία. Σήμερα, με την εγκατάσταση και τη λειτουργία μονάδων επεξεργασίας σε Στερεά Ελλάδα, Δυτική Μακεδονία και Κρήτη, η διαχείρισή τους θα είναι ασφαλώς πιο αποδοτική και βιώσιμη.
Πώς η ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ Α.Ε. συμβάλλει στην ανάπτυξη της ανακύκλωσης φωτοβολταϊκών
Το ΣΣΕΔ ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ είναι αρμόδιος φορέας για την οργάνωση πανελλαδικά της εναλλακτικής διαχείρισης ΑΗΗΕ από το 2009 και ο μόνος φορέας εγκεκριμένος από τον ΕΟΑΝ του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας από το 2020 για την ανακύκλωση φωτοβολταϊκών πλαισίων. Ως εκ τούτου, οργανώνει και προωθεί ουσιαστικά την ανακύκλωση των αποβλήτων αυτών. Μάλιστα, από το 2011, είναι μέλος του WEEE Forum (Waste Εlectrical and Εlectronic Εquipment), του μεγαλύτερου συνδέσμου παγκοσμίως που εκπροσωπεί περισσότερα από 50 ΣΣΕΔ σε όλο τον κόσμο για τη διαχείριση ΑΗΗΕ (συμπεριλαμβανομένων και των Φ/Β πλαισίων).
Γνωρίζει και παρακολουθεί το ευρωπαϊκό περιβάλλον και τις ανάγκες και τις προκλήσεις της ελληνικής αγοράς, τις οποίες έχει αναδείξει προς τις αρμόδιες αρχές και τους φορείς (Υ.Π.ΕΝ., ΕΟΑΝ, ΡΑΑΕΥ, ΕΠΑΝ, ΕΕΔΣΑ, κ.ά.) διατυπώνοντας μια σειρά από ζητήματα όπως:
- την τήρηση του Εθνικού Μητρώου Παραγωγού (ΕΜΠΑ) και της διασύνδεσης αυτού με το ΓΕΜΗ ή και άλλα μητρώα για τον έλεγχο/εποπτεία των υπόχρεων δραστηριοτήτων και προϊόντων,
- την εφαρμογή της περιβαλλοντικής νομοθεσίας σε Δημόσιες και Ιδιωτικές Συμβάσεις, έργα ή συναλλαγές,
- τις επιπτώσεις της μη συμμόρφωσης των υπόχρεων,
- τη σημασία των ελέγχων νομιμότητας των υπόχρεων προϊόντων και των υπόχρεων παραγωγών από την Πολιτεία και τις Ανεξάρτητες Αρχές,
- την προσβολή του ανταγωνισμού και τις ανισότητες που προκαλούνται από την επιλεκτική εφαρμογή των προβλεπόμενων,
- τη σημασία της ατομικής, συλλογικής και εταιρικής περιβαλλοντικής ευθύνης.
Στο έργο του φορέα ΣΣΕΔ ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ Α.Ε. από το 2020 έως σήμερα, μεταξύ άλλων, προστίθεται ότι:
- έχει ενημερώσει σχεδόν το σύνολο των υπόχρεων επιχειρήσεων/παραγωγών της αγοράς για τις νόμιμες υποχρεώσεις τους,
- έχει διαχειριστεί περισσότερους από 400 τόνους παλιών ή αντικατασταθέντων φωτοβολταϊκών πλαισίων,
- έχει επιτύχει τη συλλογή περίπου 20.000 Φ/Β πλαισίων από όλη την ελληνική επικράτεια, συμπεριλαμβανομένων και των αγροτικών και ημιαστικών περιοχών της χώρας.
Μάλιστα, από τα παραπάνω συλλεχθέντα, έχει πετύχει 85% ανάκτηση υλικών, 14% ενεργειακή αξιοποίηση, και μόλις 1% των υλικών σε ταφή.
Σύμφωνα με τον κ. Χριστογιαννόπουλο, «Στους στόχους του φορέα μας είναι η υπεύθυνη διαχείριση των φωτοβολταϊκών αποβλήτων μεταξύ και των λοιπών ΗΗΕ. Εργαζόμαστε συστηματικά γι΄αυτό, μέσα από ένα διευρυμένο δίκτυο διαχείρισης του ΣΣΕΔ και σε συνεργασία με τους αρμόδιους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, ώστε κάθε Φ/Β πλαίσιο ή προϊόν ΗΗΕ να έχει μια βιώσιμη και αξιοποιήσιμη δεύτερη ζωή».
Ένα σημαντικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση είναι η εγκατάσταση και λειτουργία εγχώριων μονάδων επεξεργασίας αποβλήτων Φ/Β πάνελ, διευκολύνοντας την ανακύκλωσή τους εντός της χώρας και μειώνοντας επίσης το κόστος διαχείρισής τους το οποίο επηρεάζει και τη χρηματική εισφορά ανακύκλωσης του παραγωγού.
Για να μεγιστοποιηθεί ωστόσο το πρόγραμμα ανακύκλωσης, απαιτείται η συμμόρφωση όλων των εμπλεκόμενων. Οι παραγωγοί και οι τελικοί χρήστες φέρουν σημαντική ευθύνη, καθώς και οι λοιποί εμπλεκόμενοι διακινητές, έμποροι, κτλ., διασφαλίζοντας ότι τα προϊόντα που διαθέτουν στην αγορά ή χρησιμοποιούν, εντάσσονται σε ένα εγκεκριμένο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων.
Η ανάγκη για μια ολοκληρωμένη και οικονομικά βιώσιμη διαχείριση των αποβλήτων φωτοβολταϊκών πλαισίων είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Αυτό δεν είναι απλώς μια περιβαλλοντική υποχρέωση, είναι ζήτημα υπευθυνότητας και στρατηγικού σχεδιασμού για το μέλλον.
Κοινοποιήστε: